این مقاله از سایت بلینگ‌کت ترجمه شده است:
اخیراً دبیر مطبوعاتی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، دیمیتری پسکوف، خود را درمیان هیاهوی مربوط به رسوایی ساعت مچی‌اش یافت، ساعتی که در جریان عروسی‌اش با رقصنده روی یخ سابق المپیک، تاتیانا ناوکا، به‌شکل برجسته‌ای دیده شده بود. فعال ضد فساد و مخالف کرملین، یعنی آلکسی ناوالنی افشا کرد که ساعت پسکوف، ارزشی متجاوز از 600000$ داشت، درحالیکه درآمد سالیانه‌ی پسکوف چیزی درحدود 147000$ بود. روز دوشنبه، ناوالنی در نبرد ضد فساد خود علیه دبیر مطبوعاتی پوتین، گامی فراتر برداشت.
ناوالنی اطلاعاتی محرمانه از منبعی به‌زعم خود قابل اعتماد ، دریافت کرد مبنی بر اینکه پسکوف، برای ماه عسلش قایق بادبانی گران‌قیمتی اجاره کرده بود که بسیار بیشتر از درآمد مورد ادعای وی، می‌ارزید. طبق نظر این منبع (که شایعه شده از افراد طراز اول و صاحب نفوذ تلویزیون، یعنی کنیا سبچاک است)، پسکوف، ماه عسل خود را با همسر، خانواده و دوستان نزدیکش در این قایق و در حال رفتن به‌سوی ساردینیا، ناپل و سیسیل، سپری کرده بود.
ناوالنی و بسیاری از پیروانش، با استفاده از تحقیقات متن باز، این ادعا را مورد بررسی قرار دادند، درحالیکه به قایق بادبانی «شاهین مالت» چشم دوخته بودند که همان زمان روی دریای مدیترانه در سفر بود. هر هفته اجاره‌ی این قایق در ماه آگوست، 385000 یورو (تقریباً 426000$ آمریکا) هزینه داشت، که از حقوق دبیر مطبوعاتی تجاوز می‌کرد _هرچند معلوم نیست عروس او چقدر ثروتمند باشد. اگر رقم هفته‌ای 385000 یورو به‌خوبی مخارج این قایق را نشان نمی‌دهد، این واقعیت را درنظر بیاورید که این یکی از 25 قایق گران‌قیمتی است که تا به‌حال ساخته شده (درواقع، طبق مقاله‌ی مکس سدون در بازفید، دومین قایق گران‌قیمت است) و یک زیردریایی کوچک را نیز شامل می‌شود.
پسکوف در گفتگویی با خبرگزاری روسیِ RBC، اجاره کردن این قایق را با ذکر این مطلب انکار کرد که هم‌اکنون در هتل به‌سر میبرد نه دریا. با دنبال کردن روش‌شناسی ناوالنی و حامیان آن‌لاینش، پیگیری این داستانِ پیچ‌درپیچ فساد و رسوایی، آسان‌تر می‌شود. در این مقاله، روش‌های OSINT مربوط به الکسی ناوالنی و تیم تحقیقاتی‌اش (که برای سهولت، درمجموع به‌عنوان «ناوالنی» از آنها یاد می‌کنیم) و تحقیقات متعددی که متعاقب آن به زبان روسی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، همراه با توان بالقوه‌ی آنها در کشف و افشای فساد در دیگر زمینه‌ها ، با جزئیات مورد اشاره قرار خواهند گرفت.
روش‌شناسی پژوهشِ OSINT ناوالنی
روش‌های ناوالنی برای هرکسی که این مقاله را می‌خواند قابل دسترسی هستند، به‌جز نخستین اطلاعات محرمانه‌ای که ناوالنی در آغاز تحقیقات خود، از منبعی گرفت که هنوز افشا نشده است.
- وب‌سایت قایق بادبانی
بخش زیادی از تحقیق درمورد شاهین مالت را می‌توان به‌سادگی در وب‌سایت شاهین مالت (http://symaltesefalcon.com) یافت. این وب‌سایت رتبه‌بندی خاصی را برای قایق‌های بادبانی، به‌همراه حجم بالایی از تصاویر داخلی و خارجی قایق (برای مقایسه با آپلودهای شبکه‌های اجتماعی)، و مشخصات دقیق شناور ارائه می‌دهد.
هرچند عملکرد «ردیابی»، اطلاعات بسیار تاریخ گذشته‌ای را در اختیار کابران می‌گذارد- آخرین گزارش ارسال شده به سایت، محل شناور را در سواحل ترکیه در 25 جولای 2015، نشان می‌دهد.
سایت VesselFinder.com
وب‌سایت Vessel Finder بسیار شبیه Flight Aware یا Flightradar24 کار می‌کند که در آنها، مختصات مربوط به شناورهای دریایی مختلف، مدام به روز می‌شود، شامل کشتی‌های بارکش، کشتی‌های ماهی‌گیری، و البته قایق‌های بادبانی. با کلیک روی دکمه‌ی «ردیابی» در قسمت ثبت مشخصات شاهین مالتِ Vessel Finder ، هرکسی می‌تواند تحرکات اخیر این قایق بادبانی در دریای مدیترانه را ببیند.
- اینستاگرام
همان‌طور که هرکسی که «بچه‌پولدارهای اینستاگرام» را دیده می‌تواند به شما بگوید، 1% (یا 0.01%) دوست دارند دارایی خود را به نمایش بگذارند. دامنه‌ی این اصل، به دوستان و خانواده‌های بوروکرات‌ها و سیاست‌مداران نیز کشیده می‌شود. ناوالنی به حساب‌های اینستاگرام دو نفر به‌طور ویژه نگاهی انداخت: دوست نزدیک پسکوف، اولگ میتوُل و دخترخوانده‌ی او، الکساندرا.
همان‌طور که ناوالنی اشاره می‌کند، میتول مدت‌ها دوست نزدیک پسکوف بوده است. وی اخیراً به‌واسطه‌ی گرفتن عکس پسکوف که ساعت گران‌قیمتی در دست دارد، شهرتی به‌عنوان عکاس پیدا کرد، یعنی همان عکسی که حساسیت‌برانگیز شد. میتول عکسی از یک قایق بادبانی به‌نام «A,» پست کرد که به آندری ملنیچنکو، نهمین مرد ثروتمند روسیه تعلق داشت، و هم‌چنین عکسی از قایق بادبانی «گارسون».
این عکس‌ها جلب توجهی نمی‌کرد اگر این واقعیت مطرح نبود که هردوی این قایق‌ها در همان محلی قرار داشتند که قایقِ فرضاً اجاره‌شده‌‌ی پسکوف در آنجا بود. ناوالنی این واقعیت را با بررسی مکان این سه قایق («A,»، «شاهین مالت» و «گارسون») در Vessel Finder اثبات کرد.
در 11 آگوست «A,» و شاهین مالت دقیقاً در ساحل کاپری نزدیک یکدیگر، پارک شده بودند.
در 15 آگوست، شاهین مالت و گارسون در کنار هم بودند. کمی پس از هر ملاقات، میتول عکس‌هایی از این قایق‌های بادبانی را در اینستاگرامش منتشر می‌کرد.
اتهامی که ناوالنی با این عملِ کارآگاهی مطرح می‌کند این است که میتول در عروسی پسکوف همراه او بوده (که ما این را از عکس ساعت مچی می‌فهمیم) و اینکه وی پسکوف را در سفر ماه عسلش با شاهین مالت همراهی می‌کرده، یعنی همان‌جایی که دو بار از قایق‌های بادبانی که کنار این قایق پارک شده بودند، عکس گرفته است.
هرچند تحقیقات ناوالنی در مورد تلاقی قایق‌ها و میتول جالبند، اما به‌اندازه‌ی عکس‌های پست‌شده توسط دخترخوانده‌ی (تازه‌ی) پسکوف، یعنی الکساندرا، بر محکومیت وی صحه نمی‌گذارند. الکساندرا یک سری عکس درطول یک هفته ماه عسل پسکوف منتشر کرده بود که برچسب جغرافیایی ساردینیا را بر خود داشتند:
هرچند برچسب‌های جغرافیایی (ژئوتگ‌ها) می‌توانند نادرست یا جعلی باشند. ناوالنی جستجویی عمیق‌تر را آغاز می‌کند، وی متوجه کلمات دوخته شده بر لباس حوله‌ای می‌شود که در عکسی بر تن الکساندرا است و به‌نظر می‌رسد در جایی شبیه یک کشتی ایستاده است:
حروف “–ALTES- FALC—“ که دیده می‌شوند، به‌وضوح نام قایقی را اعلام می‌کنند که وی هم‌اکنون در آن به‌سر میبرد، یعنی شاهین مالت.
خلاصه، تحقیقات ناوالنی نشان می‌دهند که دوست نزدیک پسکوف یعنی الگ وتول که اخیراً در عروسی‌اش شرکت کرده بوده و دخترخوانده‌اش، هردو درطول دوران ماه عسل در قایق شاهین مالت حضور داشته‌اند. بااین‌وجود، خود پسکوف در هیچ‌جا به‌چشم نمی‌خورد، و هیچ اثبات مستقیمی در تحقیقات ناوالنی وجود ندارد که پسکوف –با حقوق نسبتاً اندکش- اجاره‌ی گزاف قایق را پرداخت کرده باشد. میتول به خبرگزاری روسی Yod توضیح داد که او و وکیل بسیار ثروتمند سوییسی، دیمیتری یاکوبوفسکی در قایق بوده‌اند، و اینکه پسکوف در آنجا حضور نداشته است. میتول گزارشی از حضور اعضای خانواده‌ی پسکوف در قایق، به‌همراه خودش و یاکوبوفسکی نداده یا اینکه چرا دخترخوانده‌ی 15 ساله‌ی پسکوف، ظاهراً تنها و همراه دو مردی که سه برابر او سن داشته‌اند، درسرتاسر مدیترانه، دریانوردی می‌کرده است.
روش‌شناسی تحقیقات OSINT عمومی
ناوالنی در تحقیقات OSINT خود، کار قابل تحسینی انجام داد، اما روس زبانان در توییتر و جاهای دیگر، این تحقیق را به سمت دیگری بردند. آنها بسیاری از روش‌های مشابه ناوالنی را به‌کار گرفتند، اما دامنه‌ی کار خود را گسترش دادند، تا صرفاً به ابزارهای نوآورانه‌ی OSINT دیگری اکتفا نکنند.
- Gramfeed
ماند ناوالنی، هنگ کوچکی از بازرسان و وبلاگ‌نویسان روس-زبان و متنِ باز (open source)، جهت پرده‌برداری از شواهدی درمورد مکان تقریبی شاهین مالت و ملوان آن، از اینستاگرام بهره گرفتند. با جلوتر رفتن کار، بازرسان عمومی از سرویس Gramfeed برای عکس‌ها استفاده کردند تا مجموعه عکس‌های گردشگران روس موردنظر را مکانیابی کنند.
مکانیابی عکس پست شده توسط میتول از کافه‌ی ساردینیان با عنوان «سفید»، ازطریق Gramfeed کار ساده‌ای بود، چراکه این محل بسیار خوش‌عکس است:
با جستجوی مکان احتمالی توسط Gramfeed، عکسی پاپ آپ می‌شود از داخل کافه، که همان صندلی‌ها، بوته‌ها، و صحنه‌‌ی کلی را نشان می‌دهد.
- وبکمها
بازرسان متن-باز که از تصاویر قدیمی و ایستای پست شده در اینستاگرام راضی نبودند، یک جریان وب‌کمِ در دسترس عموم در ساردینیا یافتند که شاهین مالت را خارج از ساحل نشان می‌داد.
Maltese Falcon вчера вечером на вебкамере в порту Palau http://t.co/09fFs7OMB6 (снова спасибо @sgonch)pic.twitter.com/tJURSCJrk9
— Майкл Ли Уайт (@ReggaeMortis1) August 17, 2015
طبق این توییت حاوی اطلاعات جزئی متعلق به عضو تحریریه‌ی مطبوعات حوزه‌ی اروپا یعنی @ReggaeMortis1، شاهین مالت در بندر پالا، در 16 آگوست در دایره‌ی دید یک وبکم قرار گرفته است. و از خوش‌شانسی بازرسانی که این قضیه را بررسی می‌کردند، تصویر وبکم ذخیره شده و روز بعد در دسترس قرار داشته است.
با مقداری کار سریع مکانیابی جغرافیایی، تأیید شد که مکان شاهین مالت با شناوری که در تصویر وبکم دیده می‌‌شد، مطابقت دارد.
وبلاگ نویسی با نام مستعار sgonch@، وب‌کمی متعلق به هتل کالا دی وولپ یافت که در دسترس همه بود و شاهین مالت را نشان می‌داد، چیزی که منجر به یافتن دیگر مکان جغرافیایی این قایق شد:
یوتیوب
وقتی ناوالنی به حضور دخترخوانده‌ی پسکوف در شاهین مالت اشاره کرد، متوجه مسافر دیگری نشده بود: دختر تنی پسکوف یعنی لیزا پسکوا. لیزا چهار روز قبل از مقاله‌ی ناوالنی–یعنی در همان زمانی که پسکوف به ماه عسل رفته و فرضاً قایق بادبانی اجاره کرده بود- یک سلفی در مکانی نامعلوم منتشر کرده بود. جورجی آلبورف، دستیار ناوالنی، نگاهی به اینستاگرام لیزا انداخت و دو سلفی کشف کرد که از یک کشتی درطول هفته‌ی گذشته منتشر شده بودند و برچسب جغرافیایی سواحل کاپری و سیسیل را برخود داشتند:
Пожелаем хорошего моря дочери Песковаpic.twitter.com/iC6o9jRZlQ
— Георгий Албуров (@alburov) August 17, 2015
همان‌طور که در ویدیوی یوتیوبِ پایین در 7:57 می‌بینید، به‌نظر می‌رسد همان درها (با نشانه‌های قابل شناسایی) که در سلفی لیزا مشاهده می‌شود، در توری مجازی از داخل شاهین مالت نیز قابل رؤیت است.
برچسب جغرافیایی روی عکس، او را در نزدیکی کاپری نشان می‌دهد- همان محلی که طبق گزارش سفر کشتی، شاهین مالت در آن به‌سر میبرد.
این تحقیقِ عمومی، شواهد محکمی به‌دست می‌داد که میتول، دخترخوانده‌ی پسکوف الکساندرا، و دختر تنی او یعنی لیزا، همگی در شاهین مالت بودند، در سواحل کاپری و ساردینیا، در نیمه‌ی ماه آگوست. هرچند پژوهش ناوالنی و حامیانش جالب است، اما هنوز حضور فیزیکی پسکوف در قایق، یا دروغ آشکاری از جانب او را که ادعا می‌کند به‌همراه نوعروس خود در سیسیل به‌سر میبرد، اثبات نمی‌کند. به‌هرحال، داستان در اینجا تمام نمی‌شود، و تحقیقات بیشترِ OSINT پیچیدگی‌های بیشتری را در این داستان نشان می‌دهد.
در 17 آگوست، تاتیانا ناوکا، عروس پسکوف، عکسی در اینستاگرام منتشر کرد که زوج تازه‌عروس را داخل هتلی در تائورمینای سیسیل نشان می‌داد، با عنوان/کپشنی که انگار به ناوالنی و بازرسانش اشاره داشت: «دنبال گربه سیاه در اتاقی تاریک نگردید. به‌خصوص وقتی آنجا نیست!» این تکذیب و دلیل واضح مبنی براینکه طبق ادعای پسکوف، وی و ناوکا واقعاً در یک هتل سیسیلی به‌سر می‌برند، تنها هیزم این آتش را بیشتر کرد.
مو
این عیناً یک روش پیچیده یا قابل اعتماد OSINT نیست؛ با این‌وجود باز هم از لحاظ اصالتش، شایان ذکر است. عکس اینستاگرام ناوکا، پشت سر پتروف را که فرضاً در ماه عسل در سیسیل به‌سرمی‌برد، نشان می‌دهد، چیزی که توجه کاربر توییتر @Neiswestnij را جلب کرد. همان‌طور که او اشاره کرده، به‌نظر می‌رسد موهای پسکوف رشد بسیار سریعی درطول یک هفته داشته‌اند، همان‌طورکه درمقایسه‌ی بلندی و پرپشتی موهای او در عروسی‌اش (بالا) و در ماه عسل وی، یک هفته بعد از آن (پایین) دیده می‌شود:
@ReggaeMortis1 меня смущает, что на этой фотографии у Пескова что-то волосы за неделю очень подросли.pic.twitter.com/oHdPV5vHm5
— ¯\_(ツ)_/¯ (@Neiswestnij) August 18, 2015
با یک قدم جلوتر رفتن و نفوذ به عمق عکس‌های پسکوف درطول یک سال گذشته، به‌نظر می‌رسد که موی دبیر مطبوعاتی در ژوئن 2014 (دوباره- این یک علم واقعی نیست) ژولیده‌تر بوده و به ظاهرِ وی در عکس اخیر ناوکا نزدیک‌تر است. پیچ دیگر در این نظریه این است که دلیل نشان داده شدن پشت سر پسکوف به‌جای صورت وی، این است که وی سبیل معروفش را در تابستان 2014 تراشیده بوده، و درطول یک سال گذشته سبیلش مجدداً رشد کرده بود. بنابراین، طبق این منطق، عکس پسکوف از جلو، قدیمی بودن آن را افشا می‌کرد.
Фото 1 – Песков в июне 2014 (http://t.co/1POFG32PQI), Фото 2 – 1 августа 2015, Фото 3 – Навки вчера, сравните волосы.pic.twitter.com/RF0ODWc9W6
— Майкл Ли Уайт (@ReggaeMortis1) August 18, 2015
برگردیم به اینستاگرام، مفیدترین ابزار استفاده شده در این پژوهشِ OSINT. بازرسان تیزبینِ متنِ باز، دوباره به عکس‌های اینستاگرام ناوکا نگاهی انداختند تا ببینند که آیا او واقعاً 56 هفته قبل در تائورمینا یعنی همان هتل سیسیلی بوده است یا خیر. دلیل این کار، این بود که عکس اینستاگرام ناوکا با پسکوف می‌توانست یک سال قبل گرفته شده باشد، نه در دوران ماه عسل آنها.
56 нед. тому Навка в Таормине, ее дочь – в Timeo(https://t.co/hZwcObva9R), не Саша ли сняла Навку и Пескова со спины? pic.twitter.com/Q0w2wF0lNp
— Майкл Ли Уайт (@ReggaeMortis1) August 18, 2015
پژوهشِ OSINT متنِ باز ناوالنی و حامیانش، طیف کاملی از امکانات و محدودیت‌های پژوهش متن باز را نشان می‌دهد. از یک سو، ناوالنی توانایی اثبات قطعی این موضوع را نداشت که قایق بادبانی توسط پسکوف اجاره شده باشد، و نمی‌توانست او را از نظر فیزیکی در این قایق مکانیابی کند. ازسوی دیگر، پژوهش متن باز نشان می‌دهد که تردیدهایی درمورد ادعای حضور پسکوف در هتل سیسیلی با عروسش وجود دارد، و در این مورد که دوستان نزدیک و دختر/دخترخوانده‌ی وی درواقع، در یکی از گران‌قیمت‌ترین قایق‌های جهان، در سفری دریایی روی مدیترانه به‌سرمی‌برند. علیرغم وجود سؤالاتی که هنوز حل نشده‌اند، روش‌شناسی OSINT ناوالنی و بازرسان روسی-زبان، در نمایش فساد کلاسی در حدّ کارشناسی ارشد پیش روی ما می‌گذارد. همان‌طور که می‌بینیم، واضح‌ترین راه برای اثبات اینکه یک بوروکرات خارج از محدوده‌ی درآمد خود زندگی می‌کند، همیشه این نیست که وی را مستقیماً زیر نظر بگیریم، بلکه می‌توان ازطریق دوستان و اعضای خانواده‌اش اقدام کرد، یعنی افرادی که نمی‌توانند دربرابر وسوسه‌ی نمایش سبک زندگی مرفه خود مقاومت کنند.
