در ششم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، انفجار مهیبی در بندر شهید رجایی بندرعباس، اصلی‌ترین شاهراه تجاری ایران، رخ داد. این بندر که به عنوان بزرگ‌ترین گمرک کشور شناخته میشود، سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن کالا را تخلیه و بارگیری کرده و بیش از ۷۰ درصد ترانزیت دریایی ایران را به دوش می‌کشد. موقعیت ژئوپلتیک ممتاز آن در اتصال به خلیج فارس، خطوط ریلی سراسری، جاده ابریشم و مناطق آزاد تجاری، نقش حیاتی در اقتصاد ملی و منطقه‌ای برایش رقم زده است.
حادثه روز ششم اردیبهشت اما، این زیرساخت استراتژیک را در کانون توجهات ملی و بین‌المللی قرار داد. انفجار در محدوده شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا رخ داد و با دود نارنجی‌رنگ و صدای مهیبی همراه بود که به‌سرعت در فضای رسانه‌ای بازتاب یافت. این رویداد نه تنها خسارات فیزیکی به‌جا گذاشت، بلکه مجموعه‌ای از گمانه‌زنی‌های امنیتی، فنی و سیاسی را نیز به دنبال داشت.
طبق اظهارات رسمی، محموله منفجرشده نه اظهارنامه قانونی داشته و نه در رده کالاهای خطرناک ثبت شده بود. طبق گفته‌‌ها، مواد شیمیایی قابل اشتعال به شکل غیرایمن و با نقض مقررات در محوطه شرکت سینا انبار شده بودند. در حالی که مقامات گمرک، وزارت دفاع و سپاه پاسداران هرگونه ارتباط حادثه با محموله‌های نظامی را رد کردند، برخی مسئولان محلی علت حادثه را سهل‌انگاری و بی‌توجهی به اصول ایمنی دانستند.
با این حال، برخی چهره‌های سیاسی از جمله محمد سراج، نماینده بندرعباس، احتمال «خرابکاری هدفمند توسط رژیم صهیونیستی» را مطرح کردند. تحلیل‌هایی از منابع بین‌المللی همچون واشنگتن‌پست و اظهارات متخصصانی مانند آندریا سلا، انفجار را ناشی از احتراق مواد شیمیایی ناپایدار از جمله نیترات آمونیوم دانستند که در شرایط نگهداری نامناسب، باعث واکنش زنجیره‌ای شده‌اند.
با توجه به شواهد موجود، داده‌های منابع رسمی و گزارش‌های رسانه‌ای داخلی و خارجی ارائه شده در گزارش، انفجار در بندر شهید رجایی را می‌توان تحت دو فرضیه عمده تحلیل کرد: سهل‌انگاری و خرابکاری هدفمند. در ادامه، هر کدام از این دو فرضیه به‌صورت تحلیلی بررسی شده است:
فرضیه اول: سهل‌انگاری و ضعف ساختاری در ایمنی و نظارت
شواهد مؤید:
اظهارات رسمی نهادهای ایرانی: از جمله گمرک، وزارت دفاع، سپاه و استانداری، همگی بر این نکته تأکید دارند که هیچ محموله نظامی‌ای در بندر وجود نداشته، مواد منفجرشده، بدون اظهارنامه و برچسب “کالای خطرناک” در محوطه شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا نگهداری می‌شدند، عامل انفجار احتمالاً احتراق تدریجی مواد اشتعالزا در اثر برخورد لیفتراک با کانتینر بوده است.
اظهارات مدیرعامل شرکت سینا: تخلف در اظهار محموله و ثبت کالای بسیار خطرناک به‌عنوان “کالای معمولی” صورت گرفته بود.
تحلیل ویدئوها و مشاهدات خبرنگار حاضر در محل: روند انفجار تدریجی بوده (آتش‌سوزی اولیه، سپس انفجار گسترده بعد از حدود ۲.۵ ساعت)، نقطه اولیه انفجار در محلی بوده که لیفتراک مشغول بارگیری کانتینر صادراتی بوده است، نه تخلیه واردات.
تحلیل شاهدان: شهادت افراد حاضر در بندر شهید رجایی نشان‌دهنده وجود ضعف‌های جدی در رعایت نکات ایمنی و مدیریت محموله‌های خطرناک است. یک ترخیصکار به نحوه انباشت فشرده و غیراصولی مواد اشتعالزا در انبار شرکت سینا اشاره کرده و وقوع حادثه را “قابل پیشبینی” دانسته است. در همین راستا، وحید جلیلیان، یکی از کارکنان باسابقه بندر، جزئیات دقیقی از فرآیند ورود تریلی‌ها، تخلیه بار، و لحظه جرقه اولیه بر اثر برخورد بیل لیفتراک با کانتینر را ارائه کرده است؛ او می‌گوید ۷ کانتینر حاوی ۱۶۰ تن از مواد منفجر شدند و علت آتش‌سوزی را حادثه‌ای ناگهانی در زمان بارگیری (استافینگ) می‌داند. همچنین یکی از افراد حادثهدیده از وقوع جرقه، انفجار کانتینرهای مجاور، و پرتاب شدن خود در اثر موج انفجار خبر داده است.
این شهادت‌ها در مجموع ضعف شدید در ایمنی صنعتی، عدم تفکیک محموله‌ها، و نبود سیستم مدیریت بحران را برجسته می‌کند.
تحلیل فنی متخصصان بین‌المللی: دود نارنجی نشانه احتراق نیترات آمونیوم یا دیگر مواد نیتراتی است، این مواد در صورتی که در محیط مرطوب یا گرم و بدون تهویه انبار شوند، می‌توانند بدون نیاز به “محرک خارجی” منفجر شوند.
گزارش انجمن تولیدکنندگان کود شیمیایی ایران: واردات نیترات آمونیوم انجام نشده و تولید محدود داخلی، تحت نظارت وزارت دفاع است.
جمع‌بندی این فرضیه:
انفجار ناشی از نقض فاحش مقررات ایمنی، مدیریت نادرست انبارداری و نبود نظارت کافی بر کالاهای خطرناک بوده است. شباهت روند این حادثه با انفجار بیروت ۲۰۲۰ (نیترات آمونیوم) نیز به این تحلیل اعتبار بیشتری میدهد. این فرضیه توسط اکثر مقامات داخلی، کارشناسان فنی داخل و خارج و شاهدان عینی تقویت شده است.
فرضیه دوم: خرابکاری هدفمند (احتمالاً توسط رژیم صهیونیستی)
شواهد مؤید:
ادعای محمد سراج، نماینده مجلس: همزمانی آتش‌سوزی در چهار نقطه مختلف نشان‌دهنده احتمال جاسازی مواد منفجره است. وی تأکید کرده که حادثه تصادفی نیست و سناریوی خرابکاری قوی‌تر است.
تحلیل عبدالباری عطوان، تحلیلگر عرب: به سابقه حملات رژیم صهیونیستی به زیرساخت‌های ایران اشاره کرده، و همزمانی انفجار با مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان را مشکوک می‌داند.
اظهارات خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: وی سابقا در مصاحبهای، ضعف شدید نظارت در بندر شهید رجایی را تأیید کرده و گفته: «فقط یک دستگاه ایکس‌ری برای کانتینرهای ترانزیتی وجود دارد و برای کالاهای داخلی عملاً هیچ کنترلی صورت نمی‌گیرد.» این اظهارات، احتمال نفوذ عناصر خرابکار از طریق محموله‌های فاقد بررسی را تقویت می‌کند.
سابقه حملات اسرائیل: حملات سایبری به بندر شهید رجایی در اردیبهشت ۱۳۹۹ (منتسب به اسرائیل)
ناهماهنگی در اطلاع‌رسانی: عدم شفافیت اولیه درباره نوع محموله، و اظهار تناقض‌آمیز مسئولان در روزهای نخست.
جمع‌بندی این فرضیه:
اگرچه شواهد فنی کافی برای اثبات خرابکاری در دست نیست، اما به دلیل سابقه عملیات اسرائیل علیه زیرساخت‌های ایرانی، همزمانی سیاسی حساس و گستره انفجار، نمی‌توان احتمال اقدام خرابکارانه را به‌کلی رد کرد. این فرضیه در فضای سیاسی و رسانه‌ای بیشتر از منظر امنیتی مطرح شده و تأکید دارد که باید به‌صورت جدی بررسی شود.
در ادامه جدولی از واکنش‌‌های داخلی و خارجی نسبت به حادثه مذکور ارائه شده است.
|
منبع |
محتوا |
|
گمرک (7 اردیبهشت) |
کانتینرهای وارداتی شامل مواد شیمیایی و صادراتی شامل قیر و پارافین بودهاند. |
|
گمرک (8 اردیبهشت) |
محموله منفجر شده فاقد کوتاژ و اظهارنامه بوده و در اختیار گمرک نبوده است. |
|
وزارت دفاع |
هیچ محموله نظامی در بندر شهید رجایی وجود نداشته است. |
|
سپاه |
اسکله تجاری است و محموله‌های نظامی در اینجا ترددی ندارند. |
|
استاندار هرمزگان (محمد آشوری) |
فرضیه خرابکاری موضوعیت ندارد؛ علت احتمالاً نگهداری مواد اشتعالزا و بی‌احتیاطی بوده است. |
|
استاندار پیشین هرمزگان (هاشمی نژاد) |
علت حادثه سهل‌انگاری بوده؛ ضعف ایمنی بندر مورد انتقاد قرار گرفت. |
|
انجمن تولیدکنندگان کود شیمیایی |
نیترات آمونیوم وارد نشده و تولید اندک داخلی تحت نظارت وزارت دفاع است. |
|
مدیرعامل شرکت سینا |
علت انفجار، اظهار خلاف واقع درباره محموله‌های خطرناک و ثبت آن‌ها به‌عنوان کالای معمولی بوده است. |
|
عضو هیئت اعزامی مجلس |
اهمال و قصور جدی در نظارت و ساختار کنترلی علت حادثه بوده است. |
|
نماینده مجلس (محمد سراج) |
حادثه تصادفی نبوده و رژیم صهیونیستی در آن دست داشته است. |
|
خبرنگار محمد نگینی پور |
کالاهای صادراتی منفجر شده‌اند و موج انفجار باعث گسترش آتش‌سوزی در چند نقطه شده است. |
|
منبع |
محتوا |
|
آندریا سلا – استاد شیمی در کالج دانشگاهی لندن |
دود نارنجی نشانه وجود مواد نیتراتی است، احتمالاً نیترات آمونیوم. نگهداری نامناسب نیترات آمونیوم در هنگام آتش‌سوزی می‌تواند منجر به انفجار شدید با موج فراصوتی شود. این ماده معمولاً برای سوخت موشک استفاده نمی‌شود. حجم مواد احتمالاً معادل یک کانتینر یا بیشتر بوده است. |
|
گرت کالت – ژنرال بازنشسته ارتش بریتانیا و متخصص مواد منفجره |
ویدیو احتمالاً انبارش محدود یک اکسیدکننده را نشان میدهد؛ موادی که حاوی اکسیژن داخلی‌اند و آتش را تغذیه می‌کنند. |
|
عبدالباری عطوان – تحلیلگر سیاسی عرب |
احتمال دست داشتن رژیم صهیونیستی را مطرح کرد. همزمانی حادثه با مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط را مشکوک دانست. تأکید کرد که فرضیه حمله خارجی رد نشده و سابقه حملات اسرائیل به بندر بندرعباس (از جمله سایبری و انفجار لوله‌های گاز) این احتمال را تقویت می‌کند. |
مقدمه
این گزارش به‌طور فشرده مروری دارد بر اظهارات مقامات ایرانی درباره علت انفجار، گمانه‌زنی‌ها پیرامون نوع محموله و قصور احتمالی، همچنین تحلیل‌های خارجی که فرضیه‌های فنی و سیاسی مختلفی را درباره منشأ حادثه مطرح کرده‌اند، همچنین نظرات شاهدان عینی و پیش‌‌بینی‌‌هایی راجع به حادثه رخ داده ارائه شده است.
واکنش‌‌‌‌ها
در ابتدا واکنش‌‌های داخلی و خارجی نسبت به حادثه بندر شهید رجایی ارائه شده است.
واکنش داخلی
طبق گفته گمرک در 7 اردیبهشت، کانتیرهای وارداتی حادثه دیده در این سانحه، شامل مواد شیمیایی و کانتینرهای صادراتی شامل قیر و پارافین بودهاند. [1]
در 8 اردیبهشت گمرک بیان داشت که محموله منفجر شده در اختیار گمرک نبوده و کوتاژ و اظهارنامه نداشته است.[2]
سخنگوی وزارت دفاع در اظهاراتی بیان داشت: «هیچ محموله‌ای با کاربرد نظامی در بندر شهید رجایی وجود نداشته است… طبق بررسی‌ها و مستندات هیچ‌گونه محموله وارداتی یا صادراتی با کاربرد نظامی در محدوده آتش‌سوزی وجود نداشته و ندارد.»[3]
احسان موذن، معاون روابط عمومی نیروی دریایی سپاه پاسداران در در پاسخ به این سوال که آیا اساسا محموله‌ای مربوط به سپاه بوده است، گفت: «هیچ ربطی ندارد. این اسکله یک اسکله تجاری است و محموله‌های نظامی در اینجا ترددی ندارند. ما نه اطلاعی داریم و نه ماموریتی در این زمینه داشته‌ایم.[4]»
محمد آشوری، استاندار هرمزگان بیان کرد: «منشأ دقیق انفجار هنوز مشخص نیست، اما احتمال استقرار مواد اشتعالزا در آنجا وجود دارد. ایمنی بندر شهید رجایی به‌طور مرتب پایش میشود و تذکرات ایمنی نیز داده شده و نتایج بررسی‌ها و گزارش تکمیلی در آینده اعلام خواهد شد، در حالی‌که اقدامات پیشگیرانه طبق دستور رئیس‌جمهور و وزیر کشور در حال پیگیری است.[5]»
وی همچنین اظهار داشت: «با بررسی‌های دقیق کارشناسی و فیلم‌هایی که به جای مانده بود، به این جمع‌بندی رسیدیم که ساعت ۹:۳۵ دقیقه ششم اردیبهشت ماه، یک جابه‌جایی کالا در منطقه‌ای که محل کنونی انفجار است، صورت می‌گیرد. دودی از آن متصاعد میشود و کم کم، تبدیل به یک آتش خواهد شد، به تبع این موضوع، ۱۲:۰۵ دقیقه یک انفجار مهیب از همان نقطه شرایط بحرانی را در منطقه ایجاد کرد.» وی افزود: «مجموع بررسی‌ها حکایت از این داشت که فرضیه خرابکاری نمی‌تواند خیلی موضوعیت داشته باشد.[6]»
حسین هاشمی تختی‌نژاد، استاندار پیشین هرمزگان و نماینده سابق بندرعباس، در تحلیل حادثه انفجار بندر شهید رجایی، علت اصلی را سهل‌انگاری و رعایت نکردن نکات ایمنی دانست. وی گفت که مواد شیمیایی قابل اشتعال در محل‌هایی نگهداری می‌شده که احتمال انفجار وجود داشته و با وجود هشدارهای پیشین، اقدامی نشده است. او با اشاره به اهمیت بندرعباس در واردات و صادرات کشور، از ضعف تجهیزات ایمنی در این بندر انتقاد کرد. هاشمی‌نژاد نقش عوامل خارجی را نه تأیید و نه رد کرد و گفت بررسی‌ها در حال انجام است. وی همچنین به شرایط حساس مذاکرات ایران و آمریکا اشاره کرد و احتمال سوءاستفاده دشمنان از این شرایط را مطرح ساخت.[7]
در پی انفجار در بندر شهید رجایی گمانه‌زنی‌هایی درباره دخالت نیترات آمونیوم در این حادثه مطرح شده است. رئیس انجمن تولیدکنندگان کود شیمیایی اعلام کرد که ایران واردات نیترات آمونیوم ندارد و مقدار اندکی که در کشور تولید میشود، تحت نظارت وزارت دفاع است و در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. وی تأکید کرد که کاربرد این ماده عمدتاً در صنایع نظامی و معدنی است.[8]
مدیرعامل شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا اعلام کرد که علت اصلی انفجار مهیب در بندر شهید رجایی، اظهار خلاف واقع درباره محموله‌های بسیار خطرناک بوده است که به‌جای ثبت به‌عنوان «کالای خطرناک»، با عنوان «کالای معمولی» وارد و در محوطه بندر دپو شده‌اند. وی تأکید کرد که این تخلف منجر به نقض مقررات ایمنی و عدم برچسب‌زنی مناسب شده و مسئولیت آن متوجه شرکت حمل‌کننده است.[9]
یکی از اعضای هیئت اعزامی مجلس به بندر رجایی بیان داشت که: «اهمال و قصور جدی به عنوان دلیل اصلی انفجار در بندر شهید رجایی است. نبود ساختار درست و عدم کنترل و نظارت بر کالاهای ورودی و خروجی یکی از دلایل مهم در ایجاد این حادثه بوده است.[10]»
محمد سراج نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بیان داشت که این رویداد تصادفی نبوده و نشانه واضحی از دخالت رژیم صهیونیستی در آن است. وی تاکید کرد که وقتی چهار نقطه مختلف انفجار رخ میدهد، یعنی مواد منفجره قبلا در کانتینرها جاسازی شده بوده است. [11]
خبرنگاری به نام محمد نگینی‌‌پور از ابتدای این حادثه، روی اخبار حادثه کار کرده و حتی در بندر شهید رجایی حضور یافته است، وی در چندین پست، با بررسی دوربین‌‌های مدار بسته به این نتایج رسیده است[12]:
- کالاهایی که منفجر شده، کالاهای صادراتی بوده، نه وارداتی، علت این موضوع هم آن است که لیفتراک در حال گذاشتن بار در کانتینر بوده، نه در حال خارج کردن از آن!
- علت اینکه سه نقطه آتش گرفته، آن است که موج انفجار در نقطه اصلی باعث شده، مواد مشتعل با موج به نقاط مختلف پرتاب شوند، و نقاط دیگر که مواد آتش‌‌زا داشتند، آتش بگیرند.
واکنش خارجی
در این بخش واکنش‌‌های خارجی نسبت به حادثه انفجار ارائه شده است.
آندریا سلا – استاد شیمی کالج دانشگاهی لندن
استاد شیمی کالج دانشگاهی لندن، آندریا سلا بیان داشت که: «دود نارنجی نشانه مواد نیتراتی است، احتمالا نیترات آمونیوم بوده است. حجم مواد احتمالا یک کانتینر یا بیشتر بوده است. نیترات آمونیوم برای سوخت موشک استفاده نمی شود، معمولا آمونیوم پرکلراید استفاده میشود، ولی دود نارنجی به ما نمی‌‌گوید که پرکلراید در آنجا وجود داشته است. نگهداری نامناسب نیترات آمونیوم می‌تواند در هنگام آتش‌سوزی، به‌طور چشمگیری خطر انفجار را افزایش دهد. این ماده با شدت زیاد می‌‌سوزد و سپس چند ثانیه بعد، انفجاری ویرانگر رخ میدهد که موج ضربه‌ای فراصوتی (سوپرسونیک) ایجاد می‌کند؛ موجی که می‌تواند پنجره‌ها را درهم بشکند.[13] [14][15]»
گرت کالت – ژنرال بازنشسته ارتش بریتانیا
گرت کالِت، ژنرال بازنشسته ارتش بریتانیا که متخصص خنثی‌سازی بمب‌های تروریستی و دارای دکترای مهندسی مواد منفجره است، می‌گوید این ویدیو احتمالاً «انبارش محدود یک اکسیدکننده» را نشان میدهد، موادی خطرناک که به‌راحتی واکنش می‌دهند و حاوی اکسیژن داخلی هستند که آتش را تغذیه می‌کند. واشنگتن‌پست بیش از ۹۰ ویدیو را بررسی، تصاویر ماهواره‌ای را تحلیل، با شاهدان عینی گفت‌وگو و با کارشناسان مواد شیمیایی، انفجار و ایمنی بندری صحبت کرده است. چهار کارشناس مواد منفجره تأیید کردند که انفجار به احتمال زیاد ناشی از واکنش شیمیایی شدید همراه با آتش‌سوزی بوده است.[16]
عبدالباری عطوان، تحلیلگر عرب
عبدالباری عطوان، تحلیلگر عرب، در واکنش به انفجار مهیب بندر بندرعباس احتمال دست داشتن رژیم صهیونیستی را مطرح کرد. او در یادداشتی نوشت که این حادثه ممکن است نتیجه حمله‌ای اسرائیلی باشد، به‌ویژه با توجه به همزمانی آن با آغاز دور سوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط. عطوان تأکید کرد که اسرائیل از این مذاکرات غافلگیر شده و تلاش دارد آمریکا را به اقدام نظامی علیه ایران ترغیب کند. وی همچنین اشاره کرد که با وجود اعلام رسمی ایران درباره سوء نگهداری مواد شیمیایی، فرضیه حمله خارجی رد نشده و سابقه حملات اسرائیل به بندر بندرعباس، از جمله حملات سایبری و انفجار لوله‌های گاز، این احتمال را تقویت می‌کند.[17]
شاهدین ماجرا
صحبت‌‌های شاهدینی که درباره حادثه بیان داشتند، در ادامه ارائه شده است.
ترخیصکار فعال در بندر شهید رجایی
شخصی که به عنوان ترخیصکار در بندر شهید رجایی فعالیت داشته، بیان داشت که: «نکات ایمنی اصلا رعایت نشده، در سوله سینا حجم بسیار موادی بار زدند که همگی قابل اشتعال بودند. علاوه بر خود انبار، اطراف انبار را نیز پر کردند، اگر انبار بزرگتر بود، این اتفاق نمی‌‌افتاد و این اتفاق قابل پیشبینی بود…» [18]
وحید جلیلیان – از کارکنان بندر شهید رجایی
وحید جلیلیان از کارکنان بند شهید رجایی که 23 سال است در این زمینه فعالیت دارد (تصویری از خودش در مارس 2022 در بندر شهید رجایی منتشر کرده که نشان از فعالیت وی در آنجا دارد)، در چندین کامنت ذیل پست‌‌های خبرنگاری به نام محمد نگینی‌‌پور چنین مطلبی را بیان کرده است: «دوستان عزیز اون روزی که انفجار رخ داد قرار بود بیست و دو تریلی با بار کیسه جامبوبگ که هر کدام از کیسه‌‌ها یک تن وزن دارند برای صادرات به کشور دیگر به شرکت سینا مراجه کنند. از این بیست و دو تریلی فقط شانزده تریلی به درب شرکت مراجعه کردند و آماده تخلیه بودند که بارشون رو بذارند داخل کانتینر که این عمل بهش میگن استافینگ. از این شانزده تریلی، پنج تریلی اول ساعت نه و سی دقیقه وارد محوطه شدند و تخلیه شدند و داخل کانتینر رفتند، حالا از پنج تریلی بعدی که وارد محوطه شدند دو تریلی هم تخلیه شدند که مجموعا هفت تریلی تخلیه شدند، تریلی هشتم که نوبتش هست چهار کیسه که تخلیه میشه متاسفانه بیل لیفتراک به درب کانتینر برخورد میکنه و باعث جرقه میشه در اصل هفت کانتیر پر که جمعا صد و شصت تن از این محموله منفجر میشه ،داخل انبارها هم فقط مواد خوراکی بوده و پودر آلومینیوم در انبار دومی موجود بوده تمام ماجرا همین بوده.»[19]
یکی از افراد حادثه دیده
یکی از افراد حادثهدیده بیان کرد: «وقتی لیفتراک با کانتینر برخورد کرد دچار جرقه شد و بعد از دو دقیقه آتش گرفت کانینتر دوم و کناریش دچار انفجار شد… آمدم کارگرها را صدا بزنم که از انبار بیایند بیرون، متاسفانه حرارت باعث شد کانتینرهایی که به ردیف بودند منفجر شوند… من هم بعد از انفجار 20 متر پرت شدم.».[20] [21]
با توجه به اینکه افراد حادثهدیده از قصور شرکت سینا، مواردی را بیان کردند، در ادامه درباره این شرکت توضیحاتی ارائه شده است.
درباره شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا
شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا (سهامی عام)، یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای بندری ایران است که در سال ۱۳۶۶ با نام «بنیاد بارانداز» تأسیس و در سال ۱۳۹۲ به نام فعلی تغییر یافت. این شرکت با بیش از سه دهه سابقه، در زمینه ارائه خدمات بندری، لجستیکی، تخلیه و بارگیری، مدیریت پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی، حمل و نقل بین پایانه‌ای، نگهداری تجهیزات و ارائه خدمات اسنادی فعالیت دارد. سینا در بنادر استراتژیکی مانند شهید رجایی، بوشهر، امام خمینی، نوشهر، امیرآباد و چابهار حضور فعال دارد. این شرکت از زیرمجموعه‌‌های بنیاد مستضعفان است و بنیاد مستضعفان با داشتن 20.64% از سهام این شرکت، در رده دوم سهامدار عمده شرکت سینا قرار دارد. [22][23][24]
محل اصلی انفجار بندر شهید رجایی در محوطه این شرکت اتفاق افتاده است و به گفته شاهدان، به دلیل حجم زیاد بار نسبت به محوطه و سوله این شرکت بوده است.
مدیر منابع انسانی شرکت سینا ضمن ابراز تاسف نسبت به این واقعه بیان داشت: «اتفاق بدی را برایمان رقم زدند و شرکت در این حادثه هیچ تقصیری نداشت.»
سابقه سایبری رژیم صهیونیستی به بندر شهید رجایی
در تاریخ ۹ مه ۲۰۲۰، فعالیت بندر شهید رجایی در بندرعباس ناگهان متوقف شد؛ سامانه‌های رایانه‌ای مدیریت کشتی‌ها، کامیون‌ها و بارها به طور هم‌زمان از کار افتادند و باعث ایجاد ترافیک شدید در جاده‌ها و آب‌راه‌های منتهی به بندر شدند. یک روز بعد، مقامات ایرانی اعلام کردند که یک هکر خارجی ناشناس این سامانه‌ها را مختل کرده است.
اما بیش از یک هفته بعد، مقامات اطلاعاتی آمریکا و کشورهای دیگر اعلام کردند که این حمله سایبری شدید از سوی اسرائیل انجام شده و احتمالاً پاسخ به تلاش ایران برای هک سامانه‌های توزیع آب روستایی در اسرائیل بوده است. مقامات اطلاعاتی این حمله را دقیق و مؤثر توصیف کردند و تصاویر ماهواره‌ای نشان‌دهنده ازدحام شدید کشتی‌ها و کامیون‌ها در اطراف بندر هستند.
سفارت اسرائیل و ارتش این رژیم از اظهار نظر خودداری کردند. ایران نیز دست داشتن در حمله‌ی سایبری ناموفق ۲۴ آوریل به سامانه‌های آبرسانی اسرائیل را رد کرده است.
مقاله این رخداد را بخشی از جنگ سایبری دو جانبه میان ایران و رژیم صهیونیستی می‌داند که با وجود شدت محدود، بیانگر راهبرد اسرائیل در پاسخ‌گویی شدید به اقدامات تحریک‌آمیز ایران، چه به‌صورت نظامی و چه سایبری، است.[25]
پیش‌‌بینی‌‌ها
آقای خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مصاحبهای که پیش‌تر انجام داد، به شرایط نامناسب بندر شهیدرجایی و عدم کنترل دقیق کانتینرها اشاره کرد. در این ویدئو می‌گوید: «من شخصاً برای بازدید به بندر شهیدرجایی رفتم. کانتینرهایی که از خارج وارد می‌شوند، هیچ‌کدام تحت بررسی دستگاه‌های ایکس‌ری قرار نمی‌گیرند. در بندر شهیدرجایی فقط یک دستگاه ایکس‌ری وجود دارد و آن هم فقط برای کانتینرهای ترانزیتی است. برای کالاهای داخلی اصلاً کنترلی انجام نمی‌شود. یعنی درِ کانتینر را باز می‌کنند، یک نگاه سطحی می‌اندازند و می‌بندند. یعنی اگر کسی بخواهد اسلحه وارد کند، کسی متوجه نمی‌شود! با اینکه این موضوع در حوزه وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست، آنقدر پیگیر این قضیه بودم… اما تا جایی که من مطلع هستم، تاکنون اقدام خاصی در این زمینه انجام نشده است.»[26]
همچنین یک کانال تلگرامی که در زمینه پیشبینی بر اساس علم نجوم فعالیت دارد، در 26 اسفند 1403، پیش‌‌بینی‌‌هایی در مورد حوادث ایران داشته که بیان کرده: «در 8 اردیبهشت، حادثه یا انفجاری در ایران اتفاق می‌‌افتد.» البته این واقعه در 6 اردیبهشت اتفاق افتاد، ولی با توجه به پیشبینی بر اساس نجوم، اختلاف دو روز اهمیت قابل توجهی ندارد.[27]
تصاویر قبل و بعد از انفجار
در این حادثه، محوطه شرکت سینا که مرکز انفجار بوده، بیشترین تخریب را داشته و بعد از آن شرکت خزر قشم نیز شامل تخریب شده است.
[1] www.khabaronline.ir/news/2055818/چه-کالاهایی-در-بندر-رجایی-سوختند-اسامی-کالاها
[2] www.etemadonline.com/بخش-اقتصادی-22/710387-محموله-گمرک-انفجار-بندرعباس
[3] www.tabnak.ir/fa/news/1301975/نخستین-توضیح-وزارت-دفاع-درباره-محموله-بندر-شهید-رجایی
[4] www.khabaronline.ir/news/2056869/واکنش-سپاه-پاسداران-به-ادعای-نظامی-بودن-محموله-منفجر-شده-در-بندر
[5] www.asriran.com/fa/news/1054635/توضیح-استاندار-هرمزگان-درباره-انفجار-در-بندر-شهید-رجایی
[6] www.entekhab.ir/fa/news/863438/استاندار-هرمزگان-با-بررسی-فیلم‌های-به-جا-مانده-از-حادثه-انفجار-در-بندر-شهید-رجایی-مشخص-شد-که-ساعت-۹۳۵-دقیقه-به-دلیل-جابه‌جایی-یک-کالا-دودی-متصاعد-میشود-در-نهایت-هم-در-ساعت-۱۲۰۵-دقیقه-باعث-ایجاد-انفجار-میشود-فرضیه-خرابکاری-نمی‌تواند-خیلی-موضوعیت-داشته-باشد
[7] www.eghtesadonline.com/fa/news/2053573/علت-اصلی-انفجار-بندر-شهید-رجایی-چه-بود-استاندار-سابق-پاسخ-داد
[8] www.asriran.com/fa/news/1055322/واکنش-انجمن-تولیدکنندگان-کود-شیمیایی-به-شایعه-دپو-نیترات-آمونیوم-در-بندر- شهیدرجایی-ایران-این-ماده-شیمیایی-را-وارد-نمی‌کند
[9] www.jamaran.news/بخش-بازنشر-59/1666447-مدیرعامل-شرکتی-که-انفجار-در-محوطه-آن-رخ-داد-محموله-بسیار-خطرناک-منفجر-شده-بندر-شهیدرجایی-با-عنوان-کالای-معمولی-وارد-دپو-شده-بود
[10] www.isna.ir/news/1404020805407/قصور-در-حادثه-انفجار-بندر-شهید-رجایی-محرز-شد-تیم-اعزامی-به-هرمزگان
[11] www.etelaabama.ir/نشانه-های-واضحی-از-رد-پای-اسرائیل-در-انف/195679
[12] https://www.instagram.com/mohamad_neginipor/
[13] https://economictimes.indiatimes.com/news/international/global-trends/what-caused-the-iranian-port-blast-that-killed-40-and-injured-over-1000/articleshow/120683141.cms
[14] www.nournews.ir/fa/news/221974/پاسخ-استاد-شیمی-دانشگاه-لندن-به-شایعات-رسانه-های-اپوزیسیون-درباره-انفجار-بندر-شهید-رجایی
[15] https://x.com/bbcpersian/status/1916566533641302455
[16] https://www.washingtonpost.com/investigations/2025/05/02/iran-explosion-port-bandar-abbas/
[17]www.snn.ir/fa/news/1254679/عطوان-احتمال-دست-داشتن-اسرائیل-در-انفجار-بندرعباس-و-ارتباط-آن-با-مذاکرات-هسته‌ای-مسقط-چقدر-است
[18] https://www.youtube.com/watch?v=5378p1DMHp4
[19] https://www.instagram.com/p/CblO82YMgHe/
[20] www.tabnak.ir/fa/news/1302385/ادعاهای-مردی-که-می‌گوید-در-4-5-متری-انفجار-بندر-شهید-رجایی-بوده
[21] https://www.aparat.com/v/gdb6xt0
[22] https://alirezamehrabi.com/bours/company-types/companies-mostazafan-foundation
[23] https://spmco.co/about-us/
[24] https://tsetmc.ir/instInfo/1625149423498289
[25]https://www.washingtonpost.com/national-security/officials-israel-linked-to-a-disruptive-cyberattack-on-iranian-port-facility/2020/05/18/9d1da866-9942-11ea-89fd-28fb313d1886_story.html
[26] www.tabnak.ir/fa/news/1302070/هشدار-چندماه-پیش-یک-مقام-کشوری-درباره-بندر-شهیدرجایی-چه-بود-فیلم
