ستاره‌ای که سوسیس از آب درآمد یا کلیسایی که مسجد بود!

شاید شما هم در خبرها دیده‌اید که چندی پیش دانشمندی فرانسوی با انتشار تصویری نوشت:

تصویر پروکسیما قنطورس نزدیک ترین ستاره به خورشید که در فاصله ۴۲ سال نوری از ما قرار دارد. این تصویر با این جزییات توسط تلسکوپ جیمز وب گرفته شده است.

اما نکته جالب ماجرا زمانیست که دانشمند فرانسوی بعد از اینکه مطلبش در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد اعلام کرد که تصویر مربوط به “سوسیس چوریزو” بوده و این کار را برای هوشیار کردن مردم در برابر اخبار و تصاویر جعلی انجام داده است.[۱] در واقع مخاطبان به صورت هدفمند سرکار رفته بودند!

حالا ما هم میخواهیم شما را به چالشی برای سنجش صحت یک خبر دعوت کنیم. به ویدیوی زیر توجه کنید:

اگر به شما بگوییم که این ویدیو مربوط به تخریب یک کلیسا طی حملات حماس به سرزمین‌های اشغالی است، چگونه صحت و سقم این گزاره را بررسی می‌کنید؟

ما دانشمند فرانسوی نیستیم و اوسینت کار ایرانی هستیم، پس شما را برای بررسی این خبر تنها نمی‌گذاریم.

دقیقا چه می‌بینیم؟

قدم اول این است که ویدئو را با دقت بالاتری مشاهده کنیم:

ساختمان‌هایی که آوار شدند؛ یک خودروی سفید که در آوار آن منطقه، پارک شده؛ جمعیت زیادی که در حال فیلمبرداری هستند؛ و مهم‌تر از همه، یک ستون مرتفع سنگی که در نگاه اول در میان آن آوار، سالم به نظر می‌رسد اما با دقت بیشتر، متوجه می‌شویم که بخش بالایی آن تخریب شده و شکسته است. لحظات پایانی ویدئو نیز قابل توجه است. فیلمبردار پیش از توقف ضبط ویدئو، ناگهان به سرعت شروع به حرکت می‌کند. علت آن چه می‌تواند باشد؟ هنوز خطری در منطقه هست؟ احتمال تخریب مجدد در این منطقه وجود دارد؟ هر چه هست، نشان‌دهنده این است که منطقه آن چنان امن نبوده که فیلمبردار، ابتدا در ثانیه‌ای بایستد، ضبط ویدئو را متوقف کرده و سپس شروع به حرکت کند. بنابراین، علت آواری که در ویدئو قابل مشاهده است، چه از زلزله باشد، چه از بمباران و چه دلایل دیگر، هنوز بالقوه باقی مانده که سبب حرکت سریع فیلمبردار، پیش از توقف ضبط فیلمش می‌شود.

برای اینکه مکان این ویدئو را پیدا کنیم، لازم است تا از یک سرنخ شاخص و قابل توجه در ویدئو استفاده کنیم. چه سرنخی بهتر از همان ستون سنگی که در مرکز ویدئو، نگاه‌ها را به خود معطوف می‌کند؟

اشراف بیشتر به محل موردنظر

جستجوی معکوس تصویر در این مرحله به کمک ما می‌آید. کافیست تصاویری از ستون موجود در ویدئو تهیه کرده و آن‌ها را جستجو کنیم. فراموش نکنیم که در این ویدئو، کیفیت نامناسب بوده و ما هنوز تصویری واضح از محل ویدئو و خود آن ستون نداریم، چه رسد به تشخیص دقیق مکان موردنظر. پس لازم است قدم‌به‌قدم جلو رفته و در مرحله اول، فقط تصاویر و ویدئوهای واضح‌تری از این مکان و از زوایای دیگرش به دست آوریم.

برای آشنایی بیشتر با جستجوی معکوس تصویر به بخش آموزش جستجوی عکس در گوگل و آموزش جستجوی عکس در یاندکس مراجعه کنید.

با جستجوی معکوس، ویدئوهای دیگری از زوایای دیگر این منطقه و ستون موردنظر ما یافت می‌شود. قابل توجه است که در همین قدم اول و با مشاهده منابع و اخبار، درمی‌یابیم که حدس دیگری باقی نمی‌ماند و این مکان قطعا در اثر بمباران به این وضع در آمده است و با توجه به انتهای ویدئو، به نظر می‌رسد بمباران و خطرات مرتبط، همچنان ادامه دارد و منطقه امن نیست.

در منبعی با زبان کره‌ای این ویدئو قرار داده شده و توضیح زیر نوشته شده است: [۲]

“روز نهم (به وقت محلی)، نیروی هوایی اسرائیل اردوگاه آوارگان الشاطی را در نوار غزه در فلسطین بمباران می‌کند. ۲۰۲۳/۰۹/۱۰ “

یا ویدئوی زیر که توسط یک اکانت توئیتر با اسم اوسینت تی‌وی[۳] منتشر شده است، عینا همین ویدئوی مدنظر ماست. تاریخ انتشار این ویدئو مربوط به 9 اکتبر 2023 است.

در خبرگزاری‌های داخلی نیز این فیلم توسط خبرگزاری تسنیم با عنوان مسجدی در اردوگاه الشاطی منتشر شده است.[۴]

تصویر خبر بمباران مسجد در اردوگاه الشاطی در خبرگزاری تسنیم

ما به دنبال زوایای دیگری نیز از این آوار هستیم تا اطلاعات بیشتری به دست آوریم. با جستجوی بیشتر، در ویدئوی زیر، می‌توانیم ستون موردنظر را با وضوح بهتر و از زاویه دیگری ببینیم. در این منبع، به این موضوع اشاره می‌شود که این مکان، متعلق به مسجدی به نام مسجد الغربی بوده که در اردوگاه الشاطی نوار غزه واقع و در حمله اسرائیل تخریب شده است.[۵] بنابراین، آن ستونی که مورد نظر ما بود، مناره مسجد تخریب‌ شده است نه کلیسا!

در منبع دیگری، با استفاده از تصاویر تخریب‌شده موردنظر، ذکر شده که این تصاویر مربوط به مسجد الغربی غزه در اردوگاه آوارگان الشاطی است. [۶]

در منبع زیر، از زاویه دیگری می‌توانیم منطقه موردنظرمان را ببینیم. در این ویدئو، از زاویه بالا از تخریب مسجد الغربی فیلمبرداری شده است. هم‌چنین می‌توانیم بالکن ساختمان‌های سمت راست و کوچه‌ای را که به مناره موردنظرمان منتهی می‌شود، به صورت کامل ببینیم.[۷]

خودروی سفید رنگ پارک‌شده در ویدئوی اول را به خاطر دارید؟ در تصویری در منبع زیر که به تخریب مسجد الغربی غزه اشاره شده است، می‌توان همان خودروی سفید رنگ را از جهت مخالف نیز مشاهده کرد.[۸]

وضوح تصویر زیر به صورت قابل قبولی بالاست و به ما کمک می‌کند میزان تخریب مناره مورد نظر و ستاره روی بدنه آن را بهتر ببینیم. مشخص می‌شود که این مناره، همان ستون یا مناره در ویدئوی اول و ویدئوهای دیگر است.

تطبیق بنای تخریب‌شده و بنای سالم

تا به اینجا، مستندات خوبی به دست آمده است؛ اما نیاز به اطلاعات کامل‌تری داریم. یکی دیگر از مواردی که به ما کمک می‌کند تا مطمئن شویم این مسجد، دقیقا همان مسجد الغربی در غزه است که در گزارش‌ها و اخبار بیان شده، یافتن تصاویری از بنای سالم این مسجد، قبل از تخریبش است تا با مناره باقی‌مانده از آن، پس از بمباران، تطبیقش دهیم.

با جستجوی معکوس تصاویر از زوایای مختلف این مسجد تخریب‌شده، به تصویر قبل از تخریب این مسجد می‌رسیم. در منبع زیر، تصویر مسجد قبل از تخریب قرار داده شده است.[۱۰]

تصویر زیر، مقایسه بنای سالم و تخریب‌شده این مسجد است. همانطور که قابل مشاهده است، این مناره، همان مناره سالم است که در حال حاضر، بخش‌های بالایی آن به طور کامل تخریب شده است.

چه اطلاعات جانبی دیگری برای تایید این مسجد وجود دارد؟

حال که تقریبا مسجد موردنظر را پیدا کرده‌ایم، برای اطمینان بیشتر، به جستجوی اطلاعات درباره این مسجد می‌پردازیم تا فقط به یک تصویر از بنای سالم آن بسنده نکرده باشیم و با قاطعیت، ویدئوی اول را به مسجد الغربی غزه نسبت دهیم.

جستجوهای بیشتر نشان می‌دهد که صفحه فیسبوک زیر، متعلق به این مسجد است.[۱۱] با توجه به نام این مسجد و مکانش که در فلسطین است، می‌توان گفت مسجد مورد نظر، همین مسجد است؛ اما برای تایید قطعی، تصویر نمای بیرونی این مسجد در ادامه قابل مشاهده است.

تصویر زیر، نمای بیرونی مسجد را در پستی در صفحه فیسبوک مسجد الغربی نشان می‌دهد که تشخیص این مسجد باتوجه به تصاویر قبلی را تایید می‌کند.[۱۲]

مسجد الغربی دقیقا در کدام نقطه از غزه واقع شده است؟

مسجد موردنظر را پیدا کردیم و حالا با تعیین موقعیت مکانی این مسجد روی نقشه، می‌توانیم به طور کامل، زمان و مکان دقیق آن را داشته باشیم.

با جستجوی نام این مسجد بر روی نقشه، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود؛ اما موقعیت اردوگاه الشاطی[۱۳] (al-shati camp) روی نقشه قابل مشاهده است.

اگرچه موقعیت مکانی مسجد در نقشه موجود نیست اما با تطابق تصاویر ماهواره‌ای می‌توانیم حدود موقعیت مکانی مسجد را مشخص کنیم.

در محدوده این اردوگاه چندین مسجد دیده می‌شود که برخی از این مساجد با تگ مسجد در گوگل مپ یا گوگل ارث دیده می‌شود و برخی تگ مسجد را ندارد.[۱۴]

همانطور که ذکر شد، جستجوی نام مسجد الغربی در گوگل مپ و گوگل ارث نتیجه خاصی ندارد. بنابراین هر چهار مسجدی را که در قسمت قبل پیدا شدند، مورد بررسی قرار می‌دهیم تا محدوده دقیق مسجد الغربی و موقعیت آن مشخص شود.

برای این مرحله، به خوبی می‌توانیم از نکاتی که در ویدئوها دیدیم، استفاده کنیم. در فیلمی که از نمای بالای این مسجد گرفته شده، نزدیکی این مسجد به دریا کاملا واضح است.

هم‌چنین تصاویر هوایی و برخی تصاویر دیگر نشان می‌دهد این مسجد در جایی قرار دارد که از چهار طرف آن کوچه دیده می‌شود؛ هرچند این کوچه‌ها، کوچه‌های باریک و کوچکی هستند. کوچه‌های عمودی (۱ و ۳) به نسبت کوچه‌های افقی (۲ و ۴) عریض‌تر هستند.[۱۵]

از تصویر گنبد تخریب‌شده غافل نشویم! همانطور که مشاهده می‌شود، بر روی گنبد مسجد الغربی، نوارهای کرم و قهوه‌ای رنگی بوده که بعد از تخریب نیز تا حدی قابل مشاهده است.[۱۶]

تصویر زیر، نمایی نزدیک از گنبدی است که تخریب شده است.[۱۷]

با اطلاعاتی که به دست آوردیم، هر چهار مسجد در محدوده اردوگاه الشاطی را بررسی می‌کنیم. با توجه به تصویر مسجد تخریب‌شده و توجه به نوع قرار گرفتن خیابان‌ها، احتمالاً این مسجد در خیابان [۱۸]Almajadla واقع شده است. در این تصویر خایابان‌های عمود بر مسجد عریض‌تر هستند. علاوه بر این، تصویر گنبد مسجد با همان نوارهای کرم و قهوه‌ای رنگ، گویای این موضوع است که این مسجد، همان مسجد الغربی است.

هم‌چنین با کنار هم قرار دادن این تصویر و تصویر تخریب مسجد از نمای بالا، می‌توانیم برخی ساختمان‌های مشابه را ببینیم.

فراموش نکنیم که این مسجد در ویدئوها، در فاصله کمی از دریا قرار داشت. بنابراین با اندازه‌گیری فاصله تقریبی مسجد مورد نظر بر روی نقشه که از دریا در حدود ۱۳۰ متر فاصله دارد، می‌توانیم با اطمینان بیشتری درباره موقعیت مکانی مسجد الغربی صحبت کنیم.

باتوجه به نتایج و شواهد یافت‌شده، با اطیمنان می‌توان گفت ویدئویی که در ابتدا مورد بررسی واقع شد، مربوط به تخریب مسجدی با عنوان مسجد الغربی در اردوگاه الشاطی در غزه در تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۲۳ است.

سایر نتایج یافت شده

یکی از مهم‌ترین مراحل در اوسینت، بررسی و در نظر گرفتن تمام مدارک و اسناد موجود، انتخاب منابع و مستندات صحیح و حذف نتایج نادرست است. در همین راستا، در روند یافتن مسجد موردنظر در ویدئو، که مشخص شد همان مسجد الغربی در غزه است، در برخی نتایج جستجو، نام مساجد دیگری نیز برای ویدئوی موردنظر ذکر شده است که در این قسمت به بررسی این نتایج و علت نادرست‌بودن آن‌ها می‌پردازیم.

مسجد یرموک

برخی از منابع، مسجد یرموک (Yarmouk) را مربوط به تصویر تخریب این مسجد معرفی کرده‌اند.[۱۹]

همانطور که در شواهد قبلی مطرح شد، این مکان تخریب‌شده در نزدیکی دریا و در فاصله‌ای به نظر کمتر از ۵۰۰ متری و نهایت ۱ کیلومتری قرار دارد و اینکه با توجه به تصاویر هوایی این مسجد، در چهار طرف آن کوچه وجود دارد.

تصاویر مسجد یرموک بر روی مپ و تصاویر هوایی آن در ادامه آمده است[۲۰].

همانطور که در تصاویر فوق دیده می‌شود، موقعیت مسجد یرموک سرنبش قرار دارد و از چهارطرف به خیابان یا کوچه‌هایی منتهی می‌شود. البته خیابان‌های افقی هم همانند خیابان‌ عمودی سمت بالا عریض‌ هستند ولی در تصاویر هوایی مسجد تخریب‌شده به نظر نمی‌آید خیابانی باشد و در آن تصاویر خیابان‌ عمودی عریض‌تر از افقی‌ها هستند.

هم‌چنین نمای گنبد مسجد نشان می‌دهد که بر روی گنبد، نوارهایی رنگ‌های قهوه‌ای و کرم دیده می‌شود؛ اما گنبد این مسجد، هیچ نوار یا نوارهایی با رنگ دیگر ندارد.

علاوه بر این، فاصله مسجد یرموک از دریا حدودا ۲.۳۵ کیلومتر است که عدم تطابق آن با ویدئوهای موردنظر از بنای تخریب‌شده را نشان می‌دهد.

تصویر زیر صفحه فیسبوک این مسجد را نشان می‌دهد.[۲۱]

در یکی از تصاویر، گنبد و مناره مسجد یرموک دیده می‌شود که شباهتی با گنبد و مناره مسجد تخریب‌شده ندارد.[۲۲]

بنابراین، با اطمینان می‌توان گفت منابعی که مسجد یرموک را به ویدئوی اول نسبت داده‌اند، اطلاعات غلطی منتشر کرده‌اند و آن ویدئو، ارتباطی به مسجد یرموک ندارد.

مسجد شیخ احمد یاسین

در وب‌سایت الجزیره و صوت الخلیج به طور مشترک عکسی با کیفیت از این فیلم قرار داده شده و توضیح زیر برای آن نوشته شده است: [۲۳] [۲۴]

همزمان با ورود عملیات طوفان الاقصی به سومین روز خود، خبرنگاران و عکاسان صحنه‌هایی را پخش کردند که میزان ویرانی‌های گسترده ناشی از حملات اشغالگران رژیم صهیونیستی به مساجد در نوار غزه را ثبت کردند. این صحنه‌ها، تخریب مسجد غربی و مسجد احمد یاسین در اردوگاه الشاطی در غرب شهر غزه را نشان می‌دهد.

در این خبر نام مسجد غربی و مسجد شیخ احمد یاسین هر دو با هم ذکر شده است.

هم‌چنین در خبری نیز تصویر این دو مسجد که تخریب‌ شده‌اند، دیده می‌شود؛ ولی در این ویدئو نام مسجدی ذکر نشده است.[۲۵] هم‌چنین فیلم‌های دیگری از این حادثه نیز قرار داده شده است.[۲۶] [۲۷]

البته بررسی ویدئوی فوق نشان می‌دهد که تصویر مسجدی که نشان داده می‌شود، با مسجدی که در ویدئوی مدنظر هست متفاوت است؛ با این حال، احتمال اینکه این مسجد، مسجد شیخ احمد یاسین باشد نیز بررسی می‌گردد[۲۸].

مسجد شیخ احمد یاسین در موقعیت حدودی زیر قرار داشته و حدودا ۵.۲۷ کیلومتر از دریا فاصله دارد. باتوجه به ویدئوها که نشان می‌داد مسجد تخریب‌شده در نزدیکی دریاست، این احتمال که بنای تخریب‌شده، همان مسجد شیخ احمد یاسین باشد، تقریبا به صفر می‌رسد.[۲۹]

همچنین موقعیت مسجد در تصویر فوق نشان می‌دهد که این مسجد از چهار طرف به کوچه یا خیابانی مرتبط نیست.

بنابراین، با اطمینان می‌توان گفت منابعی که مسجد شیخ احمد یاسین را به ویدئوی اول نسبت داده‌اند، اطلاعات غلطی منتشر کرده‌اند و آن ویدئو، ارتباطی به مسجد شیخ احمد یاسین ندارد.

نتیجه‌گیری

خب دیدیم که از گزاره کلیسا به مسجد و از سرزمین اشغالی به فلسطین رسیدیم. حالا که تا اینجا به این نکات توجه کردید شاید بد نباشد با یک سوال چالشی دیگر به تنهایی دست و پنجه نرم کنید.

یک بار دیگر فیلم را با دقت نگاه کنید، آیا در ثانیه ۹-۱۰ فیلم نکته خاصی توجه شما را به خود جلب نمی‌کند؟

مخاطبین می‌توانند نظرات و نتایج بررسی خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارند

[۱] https://www.instagram.com/p/Cg_tlzCMdSX/

[۲] https://v.daum.net/v/20231009143802836

[۳] https://twitter.com/OsintTV/status/1711246018073792908

[۴] https://www.aparat.com/v/i7H9x

[۵] https://www.ndtv.com/video/news/news/israel-hamas-war-israel-bombs-mosque-in-gaza-amid-escalating-tension-730400

[۶] https://twitter.com/trtworld/status/1711304179220697189

[۷] https://www.youtube.com/watch?v=zKe0EXqP34o

[۸] https://www.afr.com/world/israel-bombs-mosque-in-gaza-amid-escalating-tension-20231009-p5eaxi

[۹] https://www.aa.com.tr/en/middle-east/israel-has-destroyed-31-mosques-in-gaza-strip-since-oct-7-ministry/3029091

[۱۰] https://www.tiktok.com/@something_with_coffee_2/video/7287823969690864897

[۱۱] https://www.facebook.com/Al.Gharbi.2015

[۱۲]https://www.facebook.com/Al.Gharbi.2015/posts/pfbid0iFGkGT27N3ppThkcSHK5pyzkCD54WSJqEy1C2LrKfwaeEwvHjuocqyQpv2JXBoVol

[۱۳] https://www.google.com/maps/place/Al-Shati+Camp,+Gaza/@31.5373915,34.453669,15z/data=!3m1!4b1!4m6!3m5!1s0x14fd7efb5038ffe9:0xc02c6d2215ce3bf0!8m2!3d31.537392!4d34.453669!16s%2Fm%2F03wg965?entry=ttu

[۱۴] https://earth.google.com/web/search/Al-Shati+Camp,+Gaza/@31.53613486,34.45087516,21.12570012a,1507.77941714d,35y,0.00000001h,60.00000412t,0r/data=Cn4aVBJOCiUweDE0ZmQ3ZWZiNTAzOGZmZTk6MHhjMDJjNmQyMjE1Y2UzYmYwGcwhqYWSiT9AIcEaZ9MROkFAKhNBbC1TaGF0aSBDYW1wLCBHYXphGAEgASImCiQJEjYMe5eMP0AR8pAOki-HP0AZ8b75I507QUAh1LwcODQ2QUA6AwoBMA

[۱۵] https://www.youtube.com/watch?v=zKe0EXqP34o

[۱۶] https://www.youtube.com/watch?v=4mB5mofb1Xk

[۱۷] https://www.youtube.com/watch?v=QyJe0aem7E8

[۱۸]https://www.google.com/maps/place/31%C2%B032’00.1%22N+34%C2%B026’36.7%22E/@31.5334357,34.4435993,83m/data=!3m1!1e3!4m13!1m8!3m7!1s0x14fd7f1f71a9c527:0x64a85521911adad0!2sAlmajadla!3b1!8m2!3d31.5327211!4d34.4433154!16s%2Fg%2F11q8g7nb69!3m3!8m2!3d31.533361!4d34.443534?entry=ttu

[۱۹] https://www.middleeastmonitor.com/20231009-israel-airstrikes-have-destroyed-seven-gaza-mosques-since-saturday/amp/

[۲۰] https://www.google.com/maps/search/yarmouk+masque,+Gaza/@31.5227996,34.4616213,18z?entry=ttu

[۲۱] https://www.facebook.com/yarmouk.masjed

[۲۲]https://www.facebook.com/yarmouk.masjed/photos/pb.100079880477912.-2207520000/104657092199981/?type=3

[۲۳] www.aljazeera.net/news/2023/10/9/مساجد-غزة

[۲۴]https://khaleejvoice.com/news/شاهد-الاحتلال-يستهدف-مساجد-غزة-ويخلف-د/

[۲۵] https://www.youtube.com/watch?v=4mB5mofb1Xk

[۲۶] https://www.instagram.com/reel/CyKwILssM1U/?utm_source=ig_embed&ig_rid=5101ec6f-e851-4256-9078-dd3d43ec8c23

[۲۷] https://www.instagram.com/reel/CyKwILssM1U/?utm_source=ig_embed&ig_rid=84604d4b-07f3-4fe7-acb2-8aa98eeb48d6

[۲۸] https://twitter.com/no_itsmyturn/status/1711249335411785974

[۲۹]https://www.google.com/maps/place/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%8A%D8%AF+%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%86%E2%80%AD/@31.4990465,34.4353677,14.04z/data=!4m6!3m5!1s0x14fd7f93a988055d:0x3447734695869e09!8m2!3d31.487978!4d34.468958!16s%2Fg%2F11qt4gmpcj?entry=ttu