با گسترش روزافزون فضای دیجیتال و فراگیری ابزارهایی مانند شبکه‌های اجتماعی، تلفن‌های همراه هوشمند، سیستم‌های موقعیت‌یاب و دوربین‌های نظارتی، هرگونه تصویر، پیام یا داده‌ای که از سوی نیروهای عملیاتی منتشر می‌شود می‌تواند تبعات سنگینی به همراه داشته باشد. این داده‌ها، حتی اگر به‌ظاهر بی‌خطر به نظر برسند، ممکن است به‌واسطه ابزارهای پیشرفته تحلیل اطلاعات، به مدارکی قابل استناد در شناسایی افراد، موقعیت‌ها یا اقدامات خاص تبدیل شوند. به همین دلیل، انتشار یک عکس ساده از محل عملیات یا ارسال یک پیام عادی می‌تواند زمینه‌ساز افشای اطلاعات حساس و کلیدی شود.
این اطلاعات دیجیتال ممکن است ابزار هدف‌گیری دشمن شوند؛ دشمن با تحلیل محتوای منتشرشده، قادر به شناسایی موقعیت، تجهیزات یا الگوهای رفتاری خواهد بود. در نتیجه، بی‌احتیاطی در فضای دیجیتال می‌تواند هم به پیگرد قضایی بین‌المللی و هم به تهدیدات امنیتی و عملیاتی منجر شود.
تجربیات و اقدامات ارتش رژیم صهیونیستی:
تجربه اخیر ارتش رژیم صهیونیستی پس از جنگ غزه، بار دیگر نشان داد که نشت اطلاعات در فضای دیجیتال می‌تواند پیامدهایی عمیق و بلندمدت در عرصه‌های امنیتی و حقوقی به همراه داشته باشد. انتشار تصاویر میدانی، اعلام ناخواسته موقعیت مکانی نیروها، ارتباطات ناآگاهانه در شبکه‌های اجتماعی و ذخیره‌سازی غیرمجاز اطلاعات طبقه‌بندی‌شده، از جمله عواملی هستند که نه‌تنها امنیت فردی سربازان را تهدید می‌کنند، بلکه می‌توانند روند و نتیجه کل عملیات را با خطر جدی مواجه سازند.
در همین راستا، ارتش اسرائیل طی این درگیری‌ها، با پیامدهای مختلفی مواجه شد و در واکنش به این تهدیدات، اقدامات و تدابیر متعددی را در دستور کار قرار داد. بررسی بخشی از این تجربیات و تدابیر می‌تواند درک بهتری از حساسیت فضای اطلاعاتی در شرایط جنگی را فراهم آورد:
- صدور دستور رسمی به سربازان برای حذف تمامی تصاویر جنگی قبل از سفر به خارج از کشور.
- هشدار به نیروها برای عدم اعلام موقعیت مکانی در شبکه‌های اجتماعی.
- گزارش موارد بازداشت و اخراج سربازان اسرائیلی از کشورهای اروپایی به دلیل انتشار محتوای جنگی.
- تهیه لیست‌های سیاه توسط گروه‌های بین‌المللی حقوق بشری بر اساس اطلاعات منتشر شده در فضای مجازی.
دستورالعمل جامع امنیت اطلاعات برای نیروهای عملیاتی
در شرایط نوین جنگ و عملیات میدانی، حفاظت از اطلاعات به اندازه قدرت نظامی اهمیت دارد. این دستورالعمل با هدف ارتقای آگاهی نیروهای عملیاتی درباره تهدیدات دیجیتال و جلوگیری از نشت اطلاعات حساس تدوین شده است. موارد مطرح‌شده در این راهنما، بر اساس تجربیات میدانی، تحلیل‌های امنیتی و رویه‌های بین‌المللی طراحی شده‌اند و شامل اصول رفتاری، تدابیر فنی و الزامات حفاظتی در فضای فیزیکی و مجازی هستند. رعایت دقیق این دستورالعمل‌ها برای حفظ جان نیروها، موفقیت مأموریت‌ها و مصون‌ماندن از پیگردهای حقوقی ضروری است.
- مدیریت اطلاعات طبقه‌بندی‌شده
- ارسال، ذخیره یا اشتراک‌گذاری اسناد و تصاویر طبقه‌بندی‌شده بدون مجوز، اکیداً ممنوع است.
- نگهداری فیزیکی مدارک نظامی در خارج از سیستم‌های تاییدشده نظامی مجاز نیست.
- حتی مکالمات خصوصی درباره اطلاعات حساس با افراد غیرمرتبط (از جمله خانواده و دوستان) مجاز نیست.
- ممنوعیت‌های تصویری و رسانه‌ای
- عکاسی و فیلم‌برداری از مناطق جنگی، تجهیزات حساس یا تجمع نیروها ممنوع است.
- گرفتن سلفی با سلاح، تجهیزات یا در میادین عملیات می‌تواند به عنوان مدرک در پرونده‌های حقوقی استفاده شود.
- انتشار هرگونه محتوای جنگی در فضای مجازی (اینستاگرام، تلگرام، ایکس و…) حتی پس از اتمام عملیات ممنوع است.
- ملاحظات در سفر خارجی
- پیش از سفر به کشورهای خارجی، کلیه اطلاعات مرتبط با عملیات نظامی باید از حساب‌های کاربری و دستگاه‌های شخصی حذف شود.
- در طول سفر از فعال کردن موقعیت مکانی در برنامه‌ها یا انتشار استوری با تگ لوکیشن خودداری شود.
- آگاهی از خطر پیگرد قانونی در کشورهایی که با محاکم بین‌المللی همکاری می‌کنند الزامی است.
- امنیت در فضای مجازی
- استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای برای شبکه‌های اجتماعی و ایمیل‌ها.
- خاموش و روشن کردن روزانه دستگاه‌های هوشمند جهت کاهش ریسک نفوذ سایبری.
- حذف برنامه‌های غیرضروری یا مشکوک از تلفن همراه.
- تنظیم حساب‌ها روی حالت خصوصی و عدم پذیرش درخواست‌های دوستی از افراد ناشناس.
- رفتار حرفه‌ای در ارتباطات دیجیتال
- از انتشار نظرات، شوخی‌ها یا واکنش‌های سیاسی در مورد عملیات نظامی خودداری شود.
- ارتباطات حساس تنها از طریق بسترهای رمزگذاری‌شده و امن انجام گیرد.
- به پیام‌ها، لینک‌ها یا فایل‌های مشکوک واکنش نشان داده نشود؛ حتی اگر ظاهراً از سوی افراد آشنا باشند.
چرا این موارد اهمیت دارد؟
- افشای اطلاعات = تهدید جان: دشمن از کوچک‌ترین سرنخ‌ها برای هدف‌گیری نیروها استفاده می‌کند.
- سند‌سازی حقوقی: محتوای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی ممکن است در دادگاه‌های بین‌المللی به عنوان مدرک جنایات جنگی علیه شما استفاده شود.
- امنیت ملی و حیثیت سازمانی: یک عکس اشتباه می‌تواند امنیت یک عملیات یا اعتبار یک سازمان را نابود کند.
در پایان
با گسترش فضای مجازی، اطلاعات کوچک مانند یک عکس، پیام یا موقعیت مکانی می‌تواند به تهدید امنیتی و حقوقی بزرگ تبدیل شود. تجربه جنگ غزه نشان داد که نیروهای نظامی حتی پس از پایان عملیات، ممکن است هدف پیگرد قضایی یا حمله اطلاعاتی قرار گیرند. رژیم صهیونیستی با اجرای محدودیت‌های شدید رسانه‌ای، حذف اطلاعات پیش از سفر، و کنترل ارتباطات آنلاین، تلاش کرد آسیب‌ها را کاهش دهد.
برای جلوگیری از تکرار چنین آسیب‌هایی، رعایت موارد زیر حیاتی است:
- محرمانگی کامل اطلاعات طبقه‌بندی‌شده؛ حتی در مکالمات خصوصی.
- ممنوعیت کامل عکس‌برداری و انتشار محتوای جنگی، حتی سلفی یا بعد از عملیات.
- حذف اطلاعات عملیاتی پیش از سفر خارجی و پرهیز از فعال‌سازی موقعیت مکانی.
- استفاده از تنظیمات امنیتی در فضای مجازی مثل احراز هویت دو مرحله‌ای و حذف اپ‌های مشکوک.
- ارتباطات دیجیتال باید حرفه‌ای، رمزنگاری‌شده و عاری از هرگونه اظهارنظر درباره عملیات باشد.
هر کلیک اشتباه می‌تواند منجر به تهدید جان، پیگرد قضایی یا ضربه به امنیت ملی شود.
امنیت اطلاعات، وظیفه همگانی و مستمر است.
