مقالات ترجمه شده
کرونا به روایت اوسینت: تاثیر بر میزان پرواز ها
بررسی تاثیر ویروس کرونا بر جهان از طریق ابزارهای اوسینت (قسمت اول: سفرهای هوایی)

هشت ماه از شیوع ویروس کرونا در چین میگذرد و دنیا درگیر عجیبترین و جهانیترین حادثه تاریخ معاصر شده است… مردم جهان، اندک اندک، در حال آغاز نوع جدیدی از زندگی هستند که ماسک، شستشوی مداوم دست و در خانه ماندن وجه مشترک آن در همه دنیاست! اما در این پرونده چند قسمتی از «کرونا به روایت اوسینت» قصد داریم از طریق ابزارهای کاربردی منبع باز (OSINT)، تاثیر کرونا بر میزان سفر، پرواز و رفت و آمد مردم دنیا را بررسی کنیم و ببینیم چطور از طریق تصاویر ماهوارهای، وبکمهای پخش زنده، دادههای آزاد ترافیکی و … میتوان تحلیلی درباره میزان فعالیتهای انسانی به دست آورد!
در اولین قسمت، نگاهی به وضعیت سفرهای هوایی در دوران کرونا داریم و میزان پرواز هواپیماها در جهان را پیش از شیوع ویروس و بعد از آن از طریق سایتهای آرشیو پرواز بررسی میکنیم. شما نیز میتوانید از طریق آموزشی که پیش از این درباره شیوههای ردیابی و رهگیری آنلاین هواپیماها ارائه کرده بودیم از خانه، اوضاع پروازها در دوران کرونا را زیر نظر داشته باشید!
از زمانی که اولین موارد ابتلا به ویروس کرونای جدید (کووید-۱۹) در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین گزارش شد، چند ماه گذشته است و این ویروس – در زمان نگارش این مقاله – بیش از ۱.۵ میلیون نفر را مبتلا، و حداقل ۹۴۰۰۰ نفر از آنها را کشته است. در کنفرانس مطبوعاتی ۱۶ مارس، مدیر کلّ سازمان بهداشت جهانی همهگیری جهانی کووید ۱۹ را «مهمترین بحران بهداشت جهانی در عصر حاضر» خواند.
چین، از طرفی نخستین کشور متأثر از این شیوع، و از طرف دیگر اولین کشوری بود که قوانین فاصلهگذاری اجتماعی (Social distancing) را به اجرا درآورد؛ قوانینی که از آن زمان تاکنون تبدیل به بخشی از زندگی روزمرهی درصد رو به رشدی از جمعیت جهان شدهاند. هرچند این قوانین بسته به هر منطقه، از نظر شدّت اجرا و میزان رعایت سطح متفاوتی دارد، اما در همه جا منجر به کاهش چشمگیر فعالیتهای انسانی در خارج از منزل شده است. درواقع، همهگیری کووید-۱۹ مسافت، دفعات، و مقصد سفرهای ما را محدود کرده است؛ از سفرهای هوایی گرفته تا بازارچه های خرید میوه و تره بار!
میتوان بخشی از این کاهش در فعالیتهای انسانی را با استفاده از ابزارهای منبع باز و اوسینتی، مشاهده و اندازهگیری کرد. در این مقاله، از بعضی از همین ابزارها استفاده میکنیم تا ببینیم چطور این همهگیری، بخش عظیمی از جهان را زمینگیر کرده است. در واقع از طریق این ابزارها حتی در چهاردیواری خانهی خودتان میتوانید به راحتی ببینید که دنیا در حال حاضر چه شکلی است. یک لحظه نگاهی بیاندازید و سکون جهان را مشاهده کنید!
بررسی تاثیر کرونا بر ترافیک هواپیماها
صنعت خطوط هوایی، یکی از صنایعی است که بیشترین ضربه را از رکود جهانی ناشی از همهگیری کووید-۱۹ خورده است، مدیرعامل خطوط هوایی آمریکا میگوید که اثرات شیوع کرونا بر این صنعت «بدتر از ۱۱ سپتامبر بوده است». اما دادههای منبع باز برای ردگیری پروازها میتوانند ما را در سنجش میزان اثرات این ویروس بر سفر هوایی یاری کنند و تأثیری را که بر جابهجایی انسان و کالا در سرتاسر جهان داشته به تصویر بکشند.
هم Flighteadar24 و هم Radarbox24، تعداد هواپیماهایی را که در بازهی زمانی تعیینشده ردگیری کردهاند، اعلام میکنند. ما معمولاً از این سایتها بهمنظور ردگیری جابهجایی افراد در سرتاسر جهان استفاده میکنیم. اما در این مورد، از این دادهها در جهت عکس بهره میگیریم: «چطور افراد در جریان این همهگیری، جابهجا نمیشوند!»
صفحهی آمار Flightradar24، تعداد پروازهایی را نشان میدهد که این وبسایت طی ۹۰ روز گذشته ردگیری کرده است. متوسط جابهجایی هفتروزهی آن (یعنی تعداد متوسط پروازهای ردگیریشده در هر روز در طول یک دورهی هفتروزه) از حداقل ۱۵۹،۶۰۵ پرواز در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹، تا حداکثر ۱۷۹،۲۸۲ در روز دهم ژانویهی ۲۰۲۰ نوسان داشته است. بالاترین نقطهی اوج اخیر تعداد پروازها، ۹ مارس بوده که این عدد به ۱۷۸،۷۸۶ پرواز رسیده است.
اما ۲۴ مارس ۲۰۲۰، متوسط جابهجایی هفت روزه به ۱۱۶،۷۳۰ پرواز رسیده است. (۶۰ هزار پرواز کاهش!)
(منبع: FlightRadar24)
آمار پرواز Radarbox24 به سه دسته تقسیم میشود: پروازهای تجاری، فرودگاههای مهم، و خطوط هوایی مهم. دستهی پروازهای تجاری، تعداد پروازهای تجاری ردگیریشده توسط این وبسایت در یک روز معیّن را اعلام میکند. این دادهها افت فاحشی را در تعداد پروازهای روزانه، از زمانی نشان میدهند که کووید-۱۹ شروع به درگیر کردن بخش بیشتری از جمعیت جهان کرد. مثلاً، این وبسایت ۱۰۱،۰۲۸ پرواز تجاری را در روز ۲۰ فوریه ۲۰۲۰ ردگیری کرده است؛ در حالی که ۲۳ مارس، فقط ۴۹،۲۳۸ پرواز ردگیری شدهاند.

(منبع: Radarbox24)
همین ابزارهای اوسینت، امکان به تصویر کشیدن این اعداد خام را هم فراهم میسازند. مثلاً، ویژگی تاریخی Flightradar24 به کاربران اجازه میدهد هر بخشی از حریم هوایی جهان را در مقطع مشخصی از گذشته مشاهده کنند.
ایتالیا
اسلایدر زیر، حریم هوایی ایتالیا را در دو تاریخ نشان میدهد: ۳۱ ژانویهی ۲۰۲۰ که اولین مورد کووید-۱۹ در این کشور گزارش شد، و ۲۴ مارس ۲۰۲۰، تقریباً دو هفته بعد از قرنطینه شدن ایتالیا:


اسپانیا و پرتغال
در قسمت زیر، حریم هوایی شبهجزیرهی ایبری (اسپانیا و پرتغال) را در روزی میبینیم که اسپانیا از نخستین مورد ابتلا به ویروس در کشور خود خبر داد ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰، و ۲۴ مارس ۲۰۲۰: (برای مشاهده وضعیت فعلی به پینوشت انتهای گزارش رجوع کنید)


آمریکای مرکزی و جنوبی
البته آسمانهای اروپا تنها جایی نیستند که به خاطر کووید-۱۹ خالی شدهاند. اسلایدر زیر، حریم هوایی پرو را در روزی نشان میدهد که این کشور اولین مورد ابتلا به ویروس را گزارش داد ۶ مارس ۲۰۲۰، و همینطور روز ۲۴ مارس ۲۰۲۰. (هر یک از این تصاویر، حوالی ظهر در دو تاریخ یادشده گرفته شدهاند.)


همینطور پاناما که فرودگاه بینالمللی Tocumen آن، قطب ترانزیت در منطقه آمریکای لاتین و جنوبی است. نوار متحرّک زیر، ترافیک هوایی بر فراز پاناما را در روزی نشان میدهد که این کشور از نخستین مورد مرگ بر اثر کووید-۱۹ خبر داد، یعنی ۱۰ مارس، و همچنین روز ۲۴ مارس ۲۰۲۰. این تصاویر نیز حوالی ظهر در دو تاریخ یادشده گرفته شدهاند.


البته شما هم میتوانید با بارگیری دادهها در قالب یک فایل CSV و با استفاده از هر روش برنامهنویسی که برای سازماندهی و تصویرسازیِ آنها ترجیح میدهید، با دادهها بازی کنید. ما خودمان این کار را انجام دادیم تا تغییرات رخداده در تعداد پروازها را بسته به تعداد موارد تأییدشدهی ابتلا به ویروس در هر منطقه رسم کنیم. در ادامه نتایج ما را مشاهده میکنید:

همانطور که در این نمودار میبینید، بعد از اینکه بیش از ۱۰۰۰ مورد ابتلا به کووید-۱۹ در هر منطقه تأیید شده است، پروازهای ورودی و خروجی به آن ناحیه، کاهش چشمگیری داشتهاند که نشاندهنده تاثیر شدید کرونا بر پرواز ها در جهان است. درمجموع، تعداد کلّ پروازهای جهان، فقط زمانی افت واقعاً فاحشی را تجربه کرد که آمریکا بیش از ۱۰۰۰ مورد ابتلای تأییدشده داشت. البته، این را نمیتوان به شکل رابطهی علت و معلولی دید، چرا که همزمان با مقطعی رخ داد که بیشتر جهان ویروس را جدی گرفته بود و دولتها هر روز مرزهای خود را میبستند.
جمعبندی: کرونا و آسمان خلوت
با استفاده از ابزارهای اوسینت به سادگی تاثیر شیوع ویروس کرونا بر کاهش شدید میزان سفرهای هوایی و تعداد پرواز هواپیما در سراسر جهان را دیدیم. بااینوجود، بررسی تاثیر کرونا بر اتفاقات روی زمین جالب تر است! موضوعی که در گزارش بعدی به آن میپردازیم تا از طریق ابزارهای اوسینتی، مثل وبکمها، نقشههای آنلاین و …، ببینیم که چطور مکانهایی که روزگاری مملو از جمعیت بودند، امروز کاملاً خالی به نظر میرسند…
مترجم: ر.سپهر
پینوشت ۱: اوضاع الان چگونه است؟!
نگارش این پست به چند ماه قبل بازمیگردد. لذا محدودههای مشابه گزارش سایت بلینگ کت را در زمان کنونی بررسی کردیم تا ببینیم آیا جهان به حالت عادی بازگشته است یا خیر؟! حریم هوایی ایتالیا را در دو تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۲۰، تقریباً دو هفته بعد از ورود این کشور به قرنطینه، و ۲ اوت ۲۰۲۰ (۱۲ مرداد ۹۹):







پینوشت ۲: در ایران چه خبر است؟!
در ایران نیز کما شاهد کاهش پروازهای عبوری بودیم. «شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران» نیز اعلام کرد در فروردین ۹۹، میزان پروازهای عبوری از حریم هوایی ایران نسبت به فروردین ۹۸، ۸۵ درصد کاهش داشته است که با دادهها و تصاویر موجود در گزارش بالا همخوانی دارد و دور از انتظار نیست.

اما با وجود کاهش کلی میزان سفرها و به همان نسبت کاهش پروازها، میل به سفر هوایی در ایرانیهای افزایش داشته است! جایی که با در اسلاید زیر، مقایسه میزان سرچ کلمات مرتبط با خرید بلیت «قطار»، «اتوبوس» و «هواپیما» در بازه زمانی فروردین تا مرداد سال های ۹۸ و ۹۹، میتوان دید جستجوی بلیت هواپیما از دیگر وسایل حمل و نقل عمومی فاصله بیشتری گرفته است!



