گزارش اوسینتی
مقایسه مدرک تحصیلی نمایندگان مجلس: «مجلس شورای دکترها!»

مجلس یا پارلمان نخستین راهکاری بوده است که تودهها برای جلوگیری از تبدیل حکومتها به دیکتاتوری استفاده کرده اند. در واقع مردم از طریق نمایندگان خود، به طور غیرمستقیم خواست خود را در تصمیمگیری برای کشور اعمال میکنند. در واقع، مجلس باعث توزیع قدرت تصمیمگیری شده و مانع فساد احتمالی حاصل از تمرکز بدون نظارت قدرت میشود. اما برای حُسن اجرای این هدف، نیاز است این قدرت به کسانی که شایستگی و تخصص آنرا داشته باشند تفویض شود، در غیر این صورت…! در این گزارش اوسینتی و در آستانه انتخابات یازدمین دوره مجلس، برای پاسخ به این سوال که «چه کسانی (با چه تخصص و مدرکی) مناسب برای جایگاه نمایندگی مجلس هستند؟» به سراغ چند کشور دیگر رفتیم و وضعیت تحصیلی نمایندگان مجلس آنها را مورد بررسی قرار دادیم تا ببینیم مردم دیگر کشورها نمایندگان با چه سطح علمی را به مجلس میفرستند؟!
مقدمه؛ چه شد به فکر این موضوع افتادیم؟!
مدرک گرایی در ایران اتفاق تلخی است که تقریبا همه ما ابتدا «قربانی» و بعد مقصر آن هستیم! نبود سازوکار علمی برای استعدادیابی افراد و هدایت آنها در جهت تحصیلی مناسب، تفکیک شبهعلمی افراد از طریق فیلتر مخوف «کنکور»، انتخاب رشته بر اساس شاخص میزان درآمد و پرستیژ شغلی و نه الزاماً علاقه (رجوع کنید به آمار عجیب و غریب داوطلبان کنکور پزشکی) و در نهایت کیفیت پایین آموزشی در برخی دانشگاهها باعث شده اغلب ما قربانی این سیستم شده باشیم و هدف از ورود به دانشگاه عمدتا فقط کسب مدرک و خلاصی از شرّ تحصیل برای رسیدن به بازار کار باشد، نه جا به جا کردن مرزهای علم و دانش!
در سوی دیگر همه ما مقصر هم هستیم. و تقصیر ما به همان نسبتی است که در تعریف و تمجید خود از افراد، پای کیفیت مدرک آنها (چه از حیث درجه، چه از حیث نوع رشته، چه از حیث نام دانشگاه) را وسط میکشیم، حال آنکه معروف است: لاتَنظُر الی «مَن» قال، اُنظُر الی «ما» قال! به جای آنکه قضاوتهایمان بر اساس عملکرد افراد و کارایی عملی ایشان باشد، آنها را بر اساس حجم القاب و تعدد عناوین پیش (یا در مواردی پس!) از اسمشان میسنجیم؛ «جناب آقای مهندس … مشاورِ فرهنگی (!) معاونِ محترم وزیرِ محترمترِ…!» یا «حجت الاسلام و المسلمین شیخ دکتر … – دامت توفیقاته و برکاته العالیه – »
اما بحث ما درباره ریشهیابی ذات مدرکگرایی نیست. مدرکگرایی (یا حتی مدرکپرستی) تبدیل به یک فرهنگ شده است. و بالتبع، «سیاست که زاییده فرهنگ است» نیز آغشته به روح مدرکگرای جامعه شده است. نمونه ساده آن هم شرط حداقل تحصیلات برای نامزدی در انتخابات است! مطابق قانون، مجلس مدرک لازم برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری در ایران دکترا یا کارشناسی ارشد و برای مجلس فوق لیسانس تعیین کرده است! شرطی که در کمتر کشورهایی از دنیا وجود دارد:

و دور از انتظار نیست که به دنبال این نگرش، بساط مدارک افتخاری، جعل مدرک یا کسب مدرک از دانشگاههای صوری و بدون پشتوانه علمی برای فرصتطلبان داغ شده باشد.
در این گزارش قصد داریم طی یک فرایند جمعآوری داده اوسینتی، چند کشور شاخص را انتخاب کرده و وضعیت مدرک و تخصص نمایندگان مجلس در آنها را مورد بررسی قرار دهیم تا ببینیم صلاحیت تحصیلی لازم برای جایگاه نمایندگی در این کشورها به چه صورت است؟
تبیین مفاهیم مقدماتی و چارچوبهای بررسی
پرسشهای محوری بررسی
در این گزارش از طریق بررسی نمونهای به دنبال این هستیم که به دو سوال زیر پاسخ دهیم:
۱- نمایندگان مجلس در دنیا اکثرا چه مدرکی دارند؟ مردم در انتخاب، و بالتبع نامزدها در معرفی خود چقدر برای این مسئله اولویت قائل هستند؟
۲- مردم دنیا عمدتا نامزدها با چه تخصص و رشتهای را برای نمایندگی در مجلس برمیگزینند؟ چه تخصصی برای نمایندگی در مجلس مناسبتر است؟
شاخص انتخاب کشورهای مورد بررسی
برای انتخاب کشورها سه ملاک مد نظر قرار گرفت. ملاک اول، میزان اهمیت کشور مورد نظر در میان افکار عمومی ایرانی بود. مرجع بررسی این شاخص، نظرسنجی دانشگاه مریلند درباره محبوبترین کشورها از نگاه ایرانیان بود و انتخاب نهایی کشور ژاپن با محبوبیت ۷۰ درصد نزد ایرانیان شد.

شاخص دوم، انتخاب محبوبترین کشور از طریق رجوع به آمار سفرهای خارجی ایرانیها بود. متاسفانه در این زمینه گزارش رسمی اعلام شده از یک نهاد دولتی وجود نداشت اما همانطور که انتظار میرفت و پس از بررسی خبرگزاریهای مختلف، به نظر میرسد عراق (به خاطر سفرهای زیارتی) و ترکیه انتخابهای اول ایرانیها برای سفر خارجی است. لذا برای این شاخص ترکیه به عنوان کشور هدف انتخاب شد.

شاخص سوم نیز تعداد نمایندگان مجلس کشورها بود. در جدول زیر تعداد نمایندگان و نسبت آن به جمعیت کشورها آمده است. (مقایسه دادههای این جدول میتواند اطلاعات جالبی در خود داشته باشد که مورد بحث در این گزارش نیست)
لیست تعداد نمایندگان مجلس کشورهای دنیا (کلیک کنید)
کشور | شیوه قانون گذاری | مجلس عوام | مجلس خواص | جمع تعداد نمایندگان | جمعیت | نسبت جمعیت به تعداد نماینده |
---|---|---|---|---|---|---|
| تک مجلسی | ۲,۹۸۰ | — | ۲,۹۸۰ | ۱,۳۵۵,۶۹۲,۵۷۶ | ۴۵۴,۹۳۰ |
| دو مجلسی | ۶۵۰ | ۷۹۳ | ۱,۴۴۳ | ۶۳,۷۴۲,۹۷۷ | ۴۴,۱۷۳ |
| دو مجلسی | ۶۳۰ | ۳۲۱ | ۹۵۱ | ۶۱,۶۸۰,۱۲۲ | ۶۴,۸۵۸ |
| دو مجلسی | ۵۷۷ | ۳۴۸ | ۹۲۵ | ۶۶,۲۵۹,۰۱۲ | ۷۱,۶۳۱ |
| دو مجلسی | ۵۴۳ | ۲۴۵ | ۷۸۸ | ۱,۲۳۶,۳۴۴,۶۳۱ | ۱,۵۶۴,۹۹۳ |
| دو مجلسی | ۷۵۱ | ۲۸ | ۷۷۹ | ۵۱۱,۴۳۴,۸۱۲ | ۶۵۶,۵۲۷ |
| دو مجلسی | ۷۰۹ | ۶۹ | ۷۷۸ | ۸۰,۹۹۶,۶۸۵ | ۱۰۴,۱۰۹ |
| دو مجلسی | ۴۶۵ | ۲۴۲ | ۷۰۷ | ۱۲۶,۴۵۱,۳۹۸ | ۱۷۸,۸۵۶ |
| دو مجلسی | ۵۷۵ | ۱۳۶ | ۷۱۱ | ۲۷۱,۴۰۷,۴۴۶ | ۳۸۱,۷۲۶ |
| تک مجلسی | ۶۸۷ | — | ۶۸۷ | ۲۴,۸۵۱,۶۲۷ | ۳۶,۱۷۴ |
| دو مجلسی | ۳۹۵ | ۲۷۰ | ۶۶۵ | ۳۲,۹۸۷,۲۰۶ | ۴۹,۶۰۵ |
| دو مجلسی | ۴۴۰ | ۲۲۴ | ۶۶۴ | ۵۵,۷۴۶,۲۵۳ | ۸۳,۹۵۵ |
| دو مجلسی | ۵۴۷ | ۱۰۸ | ۶۵۵ | ۹۶,۶۳۳,۴۵۸ | ۱۴۷,۵۳۲ |
| دو مجلسی | ۵۰۰ | ۱۵۰ | ۶۵۰ | ۶۷,۷۴۱,۴۰۱ | ۱۰۴,۲۱۸ |
| دو مجلسی | ۵۰۰ | ۱۲۸ | ۶۲۸ | ۱۲۰,۲۸۶,۶۵۵ | ۱۹۱,۵۳۹ |
| دو مجلسی | ۴۵۰ | ۱۶۶ | ۶۱۶ | ۱۴۲,۴۷۰,۲۷۲ | ۲۳۱,۲۸۳ |
| تک مجلسی | ۶۱۲ | — | ۶۱۲ | ۱۱,۰۴۷,۲۵۱ | ۱۸,۰۵۱ |
| دو مجلسی | ۵۰۰ | ۱۰۸ | ۶۰۸ | ۷۷,۴۳۳,۷۴۴ | ۱۲۷,۳۵۸ |
| دو مجلسی | ۳۵۰ | ۲۵۷ | ۶۰۷ | ۴۷,۷۳۷,۹۴۱ | ۷۸,۶۴۶ |
| دو مجلسی | ۴۶۲ | ۱۴۴ | ۶۰۶ | ۳۸,۸۱۳,۷۲۲ | ۶۴,۰۴۹ |
| دو مجلسی | ۵۱۳ | ۸۱ | ۵۹۴ | ۲۰۲,۶۵۶,۷۸۸ | ۳۴۱,۱۷۳ |
| دو مجلسی | ۴۶۰ | ۱۰۰ | ۵۶۰ | ۳۸,۳۴۶,۲۷۹ | ۶۸,۴۷۵ |
| تک مجلسی | ۶۰۰ | — | ۶۰۰ | ۸۱,۶۱۹,۳۹۲ | ۱۳۶,۰۳۲ |
| دو مجلسی | ۴۳۵ | ۱۰۰ | ۵۳۵ | ۳۱۸,۸۹۲,۱۰۳ | ۵۹۶,۰۶۰ |
| دو مجلسی | ۴۵۰ | ۵۰ | ۵۰۰ | ۳۵,۴۸۲,۲۳۳ | ۷۰,۹۶۴ |
| تک مجلسی | ۵۰۰ | — | ۵۰۰ | ۹۳,۴۲۱,۸۳۵ | ۱۸۶,۸۴۴ |
| دو مجلسی | ۴۰۰ | ۹۰ | ۴۹۰ | ۴۸,۳۷۵,۶۴۵ | ۹۸,۷۲۶ |
| دو مجلسی | ۳۶۰ | ۱۰۹ | ۴۶۹ | ۱۷۷,۱۵۵,۷۵۴ | ۳۷۷,۷۳۱ |
| دو مجلسی | ۳۲۹ | ۱۳۶ | ۴۶۵ | ۲۰,۱۲۱,۶۴۱ | ۴۳,۲۷۲ |
| تک مجلسی | ۵۹۶ | — | ۵۹۶ | ۱۰۰,۳۸۸,۰۷۳ | ۱۶۸,۴۳۶ |
| تک مجلسی | ۴۵۰ | — | ۴۵۰ | ۴۴,۲۹۱,۴۱۳ | ۹۸,۴۲۵ |
| دو مجلسی | ۳۴۲ | ۱۰۴ | ۴۴۶ | ۱۹۶,۱۷۴,۳۸۰ | ۴۳۹,۸۵۳ |
| دو مجلسی | ۳۴۹ | ۶۷ | ۴۱۶ | ۴۵,۰۱۰,۰۵۶ | ۱۰۸,۱۹۷ |
| دو مجلسی | ۳۳۸ | ۱۰۵ | ۴۴۳ | ۳۴,۸۳۴,۸۴۱ | ۸۴,۳۴۶ |
| دو مجلسی | ۳۰۱ | ۱۱۱ | ۴۱۲ | ۲۶,۰۵۲,۹۶۶ | ۶۳,۲۳۵ |
| دو مجلسی | ۳۳۲ | ۵۰ | ۳۸۲ | ۱۱,۵۶۲,۶۹۵ | ۳۰,۲۶۹ |
| تک مجلسی | ۳۷۵ | — | ۳۷۵ | ۳۵,۹۱۸,۹۱۵ | ۹۵,۷۸۴ |
| تک مجلسی | ۳۵۷ | — | ۳۵۷ | ۴۹,۶۳۹,۱۳۸ | ۱۳۹,۰۴۵ |
| دو مجلسی | ۲۵۵ | ۹۹ | ۳۵۴ | ۲۲,۸۴۸,۹۴۵ | ۶۴,۵۴۵ |
| دو مجلسی | ۲۵۰ | ۱۰۲ | ۳۵۲ | ۳۱,۸۲۲,۸۴۸ | ۹۰,۴۰۵ |
| دو مجلسی | ۲۷۰ | ۸۰ | ۳۵۰ | ۱۳,۷۷۱,۷۲۱ | ۳۹,۳۴۸ |
| تک مجلسی | ۳۴۹ | — | ۳۴۹ | ۹,۷۲۳,۸۰۹ | ۲۷,۸۶۲ |
| دو مجلسی | ۲۷۵ | ۵۹ | ۳۳۴ | ۲۸,۹۸۲,۷۷۱ | ۸۶,۷۷۵ |
| دو مجلسی | ۲۵۷ | ۷۲ | ۳۲۹ | ۴۳,۰۲۴,۳۷۴ | ۱۳۰,۷۷۳ |
| دو مجلسی | ۲۷۵ | ۵۴ | ۳۲۹ | ۱۰,۴۲۸,۰۴۳ | ۳۱,۶۹۶ |
| تک مجلسی | ۳۲۵ | — | ۳۲۵ | ۳۲,۵۸۵,۶۹۲ | ۱۰۰,۲۶۴ |
| دو مجلسی | ۲۹۷ | ۲۴ | ۳۲۱ | ۱۰۷,۶۶۸,۲۳۱ | ۳۳۵,۴۱۵ |
| تک مجلسی | ۳۰۰ | — | ۳۰۰ | ۱۶۶,۲۸۰,۷۱۲ | ۵۵۴,۲۶۹ |
| تک مجلسی | ۳۰۰ | — | ۳۰۰ | ۱۰,۷۷۵,۵۵۷ | ۳۵,۹۱۹ |
| تک مجلسی | ۳۰۰ | — | ۳۰۰ | ۴۹,۰۳۹,۹۸۶ | ۱۶۳,۴۶۷ |
| دو مجلسی | ۲۲۲ | ۷۰ | ۲۹۲ | ۳۰,۰۷۳,۳۵۳ | ۱۰۲,۹۹۱ |
| تک مجلسی | ۲۹۰ | — | ۲۹۰ | ۸۰,۸۴۰,۷۱۳ | ۲۷۸,۷۶۱ |
| دو مجلسی | ۲۰۰ | ۸۱ | ۲۸۱ | ۱۰,۶۲۷,۴۴۸ | ۳۷,۸۲۰ |
| دو مجلسی | ۱۸۰ | ۱۰۰ | ۲۸۰ | ۲۳,۱۳۰,۷۰۸ | ۸۲,۶۱۰ |
| تک مجلسی | ۲۷۵ | — | ۲۷۵ | ۲۵,۷۵۸,۱۰۸ | ۹۳,۶۶۶ |
| دو مجلسی | ۱۶۶ | ۱۰۲ | ۲۶۸ | ۴۶,۲۴۵,۲۹۷ | ۱۷۲,۵۵۷ |
| تک مجلسی | ۲۵۰ | — | ۲۵۰ | ۲۴,۶۹۲,۱۴۴ | ۹۸,۷۶۹ |
| تک مجلسی | ۲۵۰ | — | ۲۵۰ | ۷,۲۰۹,۷۶۴ | ۲۸,۸۳۹ |
| تک مجلسی | ۲۵۰ | — | ۲۵۰ | ۱۷,۹۵۱,۶۳۹ | ۷۱,۸۰۷ |
| دو مجلسی | ۱۵۰ | ۱۰۰ | ۲۵۰ | ۲۸,۹۲۹,۷۱۶ | ۱۱۵,۷۱۹ |
| دو مجلسی | ۲۰۰ | ۴۶ | ۲۴۶ | ۸,۰۶۱,۵۱۶ | ۳۲,۷۷۰ |
| دو مجلسی | ۱۸۳ | ۶۲ | ۲۴۵ | ۸,۲۲۳,۰۶۲ | ۳۳,۵۶۴ |
| تک مجلسی | ۲۴۰ | — | ۲۴۰ | ۶,۹۲۴,۷۱۶ | ۲۸,۸۵۳ |
| تک مجلسی | ۲۳۰ | — | ۲۳۰ | ۱۰,۸۱۳,۸۳۴ | ۴۷,۰۱۷ |
| دو مجلسی | ۱۵۰ | ۷۶ | ۲۲۶ | ۲۲,۵۰۷,۶۱۷ | ۹۹,۵۹۱ |
| دو مجلسی | ۱۶۶ | ۶۰ | ۲۲۶ | ۴,۸۳۲,۷۶۵ | ۲۱,۳۸۴ |
| دو مجلسی | ۱۵۰ | ۷۵ | ۲۲۵ | ۱۶,۸۷۷,۳۵۱ | ۷۵,۰۱۰ |
| تک مجلسی | ۲۲۵ | — | ۲۲۵ | ۲۱,۸۶۶,۴۴۵ | ۹۷,۱۸۴ |
| دو مجلسی | ۱۲۰ | ۱۰۲ | ۲۲۲ | ۱,۶۷۲,۵۹۷ | ۷,۵۳۴ |
| دو مجلسی | ۱۵۰ | ۶۰ | ۲۱۰ | ۱۱,۴۲۰,۱۶۳ | ۵۴,۳۸۲ |
| تک مجلسی | ۲۲۰ | — | ۲۲۰ | ۱۹,۰۸۸,۱۰۶ | ۸۶,۷۶۴ |
| تک مجلسی | ۲۱۷ | — | ۲۱۷ | ۱۰,۹۳۷,۵۲۱ | ۵۰,۴۰۳ |
| دو مجلسی | ۱۸۳ | ۳۲ | ۲۱۵ | ۱۰,۳۴۹,۷۴۱ | ۴۸,۱۳۸ |
| دو مجلسی | ۱۳۹ | ۷۲ | ۲۱۱ | ۴,۶۶۲,۴۴۶ | ۲۲,۰۹۷ |
| دو مجلسی | ۱۵۰ | ۶۰ | ۲۱۰ | ۷,۹۳۰,۴۹۱ | ۳۷,۷۶۴ |
| تک مجلسی | ۲۰۰ | — | ۲۰۰ | ۵,۲۶۸,۷۹۹ | ۲۶,۳۴۴ |
| تک مجلسی | ۲۰۰ | — | ۲۰۰ | ۶,۲۴۴,۱۷۴ | ۳۱,۲۲۱ |
| تک مجلسی | ۱۹۹ | — | ۱۹۹ | ۹,۹۱۹,۱۲۸ | ۴۹,۸۴۵ |
| تک مجلسی | ۱۹۳ | — | ۱۹۳ | ۱۷,۳۷۷,۴۶۸ | ۹۰,۰۳۹ |
| تک مجلسی | ۱۸۸ | — | ۱۸۸ | ۱۱,۴۱۲,۱۰۷ | ۶۰,۷۰۳ |
| دو مجلسی | ۱۲۳ | ۶۱ | ۱۸۴ | ۱۵,۴۵۸,۳۳۲ | ۸۴,۰۱۳ |
| دو مجلسی | ۱۵۱ | ۳۳ | ۱۸۴ | ۲۳,۲۰۱,۹۲۶ | ۱۲۶,۰۹۷ |
| تک مجلسی | ۱۷۹ | — | ۱۷۹ | ۵,۵۶۹,۰۷۷ | ۳۱,۱۱۲ |
| دو مجلسی | ۱۱۰ | ۶۴ | ۱۷۴ | ۹,۶۰۸,۰۵۸ | ۵۵,۲۱۹ |
| دو مجلسی | ۱۰۰ | ۷۰ | ۱۷۰ | ۷۲۲,۲۵۴ | ۴,۲۴۹ |
| تک مجلسی | ۱۶۹ | — | ۱۶۹ | ۵,۱۴۷,۷۹۲ | ۳۰,۴۶۰ |
| دو مجلسی | ۱۳۰ | ۳۶ | ۱۶۶ | ۱۰,۶۳۱,۴۸۶ | ۶۴,۰۴۵ |
| تک مجلسی | ۱۶۵ | — | ۱۶۵ | ۲۸,۸۶۸,۴۸۶ | ۱۷۴,۹۶۱ |
| تک مجلسی | ۱۶۰ | — | ۱۶۰ | ۱۶,۴۵۵,۹۰۳ | ۱۰۲,۸۴۹ |
| دو مجلسی | ۱۲۰ | ۳۸ | ۱۵۸ | ۱۷,۳۶۳,۸۹۴ | ۱۰۹,۸۹۸ |
| تک مجلسی | ۱۵۸ | — | ۱۵۸ | ۱۴,۶۴۷,۰۸۳ | ۹۲,۷۰۳ |
| تک مجلسی | ۱۵۸ | — | ۱۵۸ | ۱۴,۶۳۸,۵۰۵ | ۹۲,۶۴۹ |
| دو مجلسی | ۸۴ | ۷۱ | ۱۵۵ | ۳,۲۱۹,۷۷۵ | ۲۰,۷۷۳ |
| دو مجلسی | ۱۰۰ | ۵۴ | ۱۵۴ | ۱۰,۳۹۵,۹۳۱ | ۶۷,۵۰۶ |
| دو مجلسی | ۱۰۷ | ۴۷ | ۱۵۴ | ۱۷,۹۴۸,۸۱۶ | ۱۱۶,۵۵۱ |
| دو مجلسی | ۱۲۰ | ۳۳ | ۱۵۳ | ۱,۹۴۲,۰۰۸ | ۱۲,۶۹۳ |
| تک مجلسی | ۱۵۱ | — | ۱۵۱ | ۴,۴۷۰,۵۳۴ | ۲۹,۶۰۶ |
| تک مجلسی | ۱۵۰ | — | ۱۵۰ | ۶,۳۸۰,۸۰۳ | ۴۲,۵۳۹ |
| تک مجلسی | ۱۵۰ | — | ۱۵۰ | ۴,۹۳۵,۸۸۰ | ۳۲,۹۰۶ |
| تک مجلسی | ۱۵۰ | — | ۱۵۰ | ۲۷,۳۴۵,۹۸۶ | ۱۸۲,۳۰۷ |
| تک مجلسی | ۱۵۰ | — | ۱۵۰ | ۱۳,۶۳۵,۹۲۷ | ۹۰,۹۰۶ |
| تک مجلسی | ۱۵۰ | — | ۱۵۰ | ۵,۴۴۳,۵۸۳ | ۳۶,۲۹۱ |
| تک مجلسی | ۱۴۶ | — | ۱۴۶ | ۳,۵۱۶,۸۰۶ | ۲۴,۰۸۷ |
| تک مجلسی | ۱۴۱ | — | ۱۴۱ | ۲,۸۴۸,۰۰۰ | ۱۹,۸۶۳ |
| تک مجلسی | ۱۴۰ | — | ۱۴۰ | ۳,۰۲۰,۲۰۹ | ۲۱,۵۷۳ |
| تک مجلسی | ۱۳۷ | — | ۱۳۷ | ۱۵,۶۵۴,۴۱۱ | ۱۱۴,۲۶۶ |
| تک مجلسی | ۱۴۹ | — | ۱۴۹ | ۶,۸۰۳,۶۹۹ | ۵۱,۵۴۳ |
| تک مجلسی | ۱۰۱ | — | ۱۰۱ | ۳,۰۶۰,۶۳۱ | ۲۳,۳۶۴ |
| تک مجلسی | ۱۳۲ | — | ۱۳۲ | ۴,۸۱۶,۵۰۳ | ۳۶,۴۸۸ |
| تک مجلسی | ۱۳۰ | — | ۱۳۰ | ۳۰,۱۴۷,۹۳۵ | ۲۳۱,۹۰۷ |
| دو مجلسی | ۹۰ | ۴۰ | ۱۳۰ | ۲,۰۷۰,۰۵۰ | ۱۵,۲۹۵ |
| دو مجلسی | ۹۹ | ۳۰ | ۱۲۹ | ۹,۹۹۶,۷۳۱ | ۷۷,۴۹۴ |
| دو مجلسی | ۹۹ | ۳۰ | ۱۲۹ | ۳,۳۳۲,۹۷۲ | ۲۵,۸۳۷ |
| تک مجلسی | ۱۲۸ | — | ۱۲۸ | ۸,۵۹۸,۵۶۱ | ۶۷,۱۷۶ |
| تک مجلسی | ۱۲۸ | — | ۱۲۸ | ۵,۸۸۲,۵۶۲ | ۴۵,۹۵۸ |
| تک مجلسی | ۱۲۷ | — | ۱۲۷ | ۱۸,۳۶۵,۱۲۳ | ۱۴۴,۶۰۷ |
| تک مجلسی | ۱۲۵ | — | ۱۲۵ | ۹,۶۸۶,۲۱۰ | ۷۷,۴۹۰ |
| دو مجلسی | ۸۰ | ۴۵ | ۱۲۵ | ۶,۷۰۳,۸۶۰ | ۵۳,۶۳۱ |
| تک مجلسی | ۱۲۵ | — | ۱۲۵ | ۵,۱۷۱,۹۴۳ | ۴۱,۳۷۶ |
| تک مجلسی | ۱۲۴ | — | ۱۲۴ | ۵,۷۴۳,۷۲۵ | ۴۶,۳۲۰ |
| تک مجلسی | ۱۲۳ | — | ۱۲۳ | ۲,۰۹۱,۷۱۹ | ۱۷,۰۰۶ |
| تک مجلسی | ۱۲۰ | — | ۱۲۰ | ۷,۸۲۱,۸۵۰ | ۶۵,۱۸۲ |
| تک مجلسی | ۱۲۰ | — | ۱۲۰ | ۱,۸۵۹,۲۰۳ | ۱۵,۴۹۳ |
| تک مجلسی | ۱۲۰ | — | ۱۲۰ | ۵,۶۰۴,۲۱۲ | ۴۶,۷۰۲ |
| تک مجلسی | ۱۲۰ | — | ۱۲۰ | ۴,۴۰۱,۹۱۶ | ۳۶,۶۸۲ |
| تک مجلسی | ۱۱۴ | — | ۱۱۴ | ۱۱,۴۷۴,۳۸۳ | ۱۰۰,۶۵۲ |
| تک مجلسی | ۱۱۳ | — | ۱۱۳ | ۱۷,۴۶۶,۱۷۲ | ۱۵۴,۵۶۸ |
| تک مجلسی | ۱۱۳ | — | ۱۱۳ | ۲۳,۳۵۹,۹۲۸ | ۲۰۶,۷۲۵ |
| تک مجلسی | ۱۱۱ | — | ۱۱۱ | ۶,۵۵۲,۷۳۰ | ۵۹,۰۳۴ |
| دو مجلسی | ۸۰ | ۲۶ | ۱۰۶ | ۱۲,۳۳۷,۱۳۸ | ۱۱۶,۳۸۸ |
| تک مجلسی | ۱۰۵ | — | ۱۰۵ | ۵,۲۷۷,۹۵۹ | ۵۰,۲۶۶ |
| دو مجلسی | ۷۳ | ۳۰ | ۱۰۳ | ۴,۰۹۲,۳۱۰ | ۳۹,۷۳۱ |
| تک مجلسی | ۱۰۲ | — | ۱۰۲ | ۱,۶۹۳,۳۹۸ | ۱۶,۶۰۲ |
| تک مجلسی | ۱۰۱ | — | ۱۰۱ | ۱,۲۵۷,۹۲۱ | ۱۲,۴۵۵ |
| تک مجلسی | ۱۰۱ | — | ۱۰۱ | ۳,۵۸۳,۲۸۸ | ۳۵,۴۷۸ |
| تک مجلسی | ۱۰۰ | — | ۱۰۰ | ۲,۱۶۵,۱۶۵ | ۲۱,۶۵۲ |
| دو مجلسی | ۷۲ | ۲۶ | ۹۸ | ۲,۱۹۸,۴۰۶ | ۲۲,۴۳۳ |
| دو مجلسی | ۶۳ | ۳۴ | ۹۷ | ۸,۰۵۱,۵۱۲ | ۸۳,۰۰۵ |
| دو مجلسی | ۶۵ | ۳۰ | ۹۵ | ۱,۴۱۹,۶۲۳ | ۱۴,۹۴۳ |
| تک مجلسی | ۹۲ | — | ۹۲ | ۵,۸۴۸,۶۴۱ | ۶۳,۵۷۲ |
| تک مجلسی | ۹۱ | — | ۹۱ | ۷,۳۵۱,۳۷۴ | ۸۰,۷۸۴ |
| تک مجلسی | ۸۷ | — | ۸۷ | ۵,۵۶۷,۳۰۱ | ۶۳,۹۹۲ |
| تک مجلسی | ۸۵ | — | ۸۵ | ۳۹۳,۵۹۵ | ۴,۶۳۱ |
| تک مجلسی | ۸۴ | — | ۸۴ | ۶,۱۲۵,۵۱۲ | ۷۲,۹۲۳ |
| دو مجلسی | ۶۳ | ۲۱ | ۸۴ | ۲,۹۳۰,۰۵۰ | ۳۴,۸۸۲ |
| تک مجلسی | ۸۳ | — | ۸۳ | ۱۰,۱۶۰,۵۵۶ | ۱۲۲,۴۱۶ |
| تک مجلسی | ۸۱ | — | ۸۱ | ۶۵۰,۰۳۶ | ۸,۰۲۵ |
| دو مجلسی | ۴۰ | ۴۰ | ۸۰ | ۱,۳۱۴,۰۸۹ | ۱۶,۴۲۶ |
| تک مجلسی | ۸۰ | — | ۸۰ | ۱,۱۷۲,۴۵۸ | ۱۴,۶۵۶ |
| دو مجلسی | ۵۱ | ۳۰ | ۸۱ | ۳,۶۲۰,۸۹۷ | ۴۴,۷۰۲ |
| تک مجلسی | ۷۶ | — | ۷۶ | ۳,۲۵۱,۵۸۷ | ۴۲,۷۸۴ |
| دو مجلسی | ۴۷ | ۲۵ | ۷۲ | ۷۳۳,۶۴۳ | ۱۰,۱۸۹ |
| تک مجلسی | ۷۲ | — | ۷۲ | ۵۳۸,۵۳۵ | ۷,۴۸۰ |
| دو مجلسی | ۴۱ | ۳۱ | ۷۲ | ۱,۲۲۳,۹۱۶ | ۱۶,۹۹۹ |
| تک مجلسی | ۷۱ | — | ۷۱ | ۳,۶۰۸,۴۳۱ | ۵۰,۸۲۳ |
| تک مجلسی | ۷۰ | — | ۷۰ | ۷,۱۱۲,۶۸۸ | ۱۰۱,۶۱۰ |
| تک مجلسی | ۷۰ | — | ۷۰ | ۱,۳۳۱,۱۵۵ | ۱۹,۰۱۷ |
| تک مجلسی | ۶۵ | — | ۶۵ | ۸۱۰,۱۷۹ | ۱۲,۴۶۴ |
| تک مجلسی | ۶۵ | — | ۶۵ | ۷۳۵,۵۵۴ | ۱۱,۳۱۶ |
| تک مجلسی | ۶۵ | — | ۶۵ | ۲,۷۴۲,۷۱۱ | ۴۲,۱۹۶ |
| تک مجلسی | ۶۵ | — | ۶۵ | ۴۱۲,۶۵۵ | ۳,۱۷۴ |
| تک مجلسی | ۶۵ | — | ۶۵ | ۱,۲۰۱,۵۴۲ | ۹,۲۴۲ |
| تک مجلسی | ۶۳ | — | ۶۳ | ۲,۱۵۵,۷۸۴ | ۳۴,۲۱۸ |
| تک مجلسی | ۶۳ | — | ۶۳ | ۳۱۷,۳۵۱ | ۵,۰۳۷ |
| تک مجلسی | ۶۰ | — | ۶۰ | ۵۲۰,۶۷۲ | ۸,۶۷۸ |
| تک مجلسی | ۶۰ | — | ۶۰ | ۳۲,۷۴۲ | ۵۴۶ |
| تک مجلسی | ۵۸ | — | ۵۸ | ۹۶,۵۱۳ | ۱,۶۶۴ |
| دو مجلسی | ۴۲ | ۱۵ | ۵۷ | ۳,۸۷۱,۶۴۳ | ۶۷,۹۲۴ |
| تک مجلسی | ۵۷ | — | ۵۷ | ۴,۷۵۵,۲۳۴ | ۸۳,۴۲۵ |
| تک مجلسی | ۵۷ | — | ۵۷ | ۲۸۰,۰۲۶ | ۴,۹۱۳ |
| تک مجلسی | ۵۵ | — | ۵۵ | ۱۹۰,۴۲۸ | ۳,۴۶۲ |
| دو مجلسی | ۳۸ | ۱۶ | ۵۴ | ۳۲۱,۸۳۴ | ۵,۹۶۰ |
| تک مجلسی | ۵۴ | — | ۵۴ | ۲۶۷,۸۴۰ | ۴,۹۶۰ |
| تک مجلسی | ۵۳ | — | ۵۳ | ۱,۹۲۵,۵۲۷ | ۳۶,۳۳۱ |
| تک مجلسی | ۵۲ | — | ۵۲ | ۲۶۶,۹۳۷ | ۵,۱۳۳ |
| دو مجلسی | ۳۰ | ۲۱ | ۵۱ | ۲۸۹,۶۸۰ | ۵,۶۸۰ |
| تک مجلسی | ۵۱ | — | ۵۱ | ۵۷۳,۳۱۱ | ۱۱,۲۴۱ |
| تک مجلسی | ۵۰ | — | ۵۰ | ۹۰۳,۲۰۷ | ۸,۷۶۹ |
| تک مجلسی | ۵۰ | — | ۵۰ | ۶۰۹,۸۸۳ | ۱۸,۰۶۴ |
| تک مجلسی | ۴۹ | — | ۴۹ | ۱۹۶,۶۲۸ | ۴,۰۱۳ |
| دو مجلسی | ۳۶ | ۱۱ | ۴۷ | ۶۹,۸۳۹ | ۱,۴۸۶ |
| تک مجلسی | ۴۶ | — | ۴۶ | ۱۰۴,۴۸۸ | ۲,۲۷۱ |
| تک مجلسی | ۴۵ | — | ۴۵ | ۶۵,۸۴۹ | ۱,۴۶۳ |
| تک مجلسی | ۴۵ | — | ۴۵ | ۲,۱۲۳,۱۶۰ | ۴۷,۱۸۱ |
| تک مجلسی | ۴۵ | — | ۴۵ | ۴۶۹,۰۰۰ | ۱۰,۹۰۶ |
| دو مجلسی | ۳۱ | ۱۲ | ۴۳ | ۳۴۰,۸۴۴ | ۷,۹۲۷ |
| تک مجلسی | ۴۰ | — | ۴۰ | ۵,۶۲۸,۸۰۵ | ۱۴۰,۷۲۰ |
| دو مجلسی | ۲۱ | ۱۸ | ۳۹ | ۵۴,۵۱۷ | ۱,۳۹۸ |
| سه مجلسی | ۲۴ | ۱۱ | ۳۵ | ۸۶,۸۶۶ | ۲,۴۸۲ |
| تک مجلسی | ۳۵ | — | ۳۵ | ۲۴۳,۲۰۶ | ۶,۹۴۸ |
| دو مجلسی | ۱۷ | ۱۷ | ۳۴ | ۹۱,۲۹۵ | ۲,۶۸۵ |
| تک مجلسی | ۳۴ | — | ۳۴ | ۹۱,۶۵۰ | ۲,۶۹۶ |
| تک مجلسی | ۳۴ | — | ۳۴ | ۵۳,۵۳۲ | ۴,۵۷۳ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۱۵۰,۹۳۲ | ۱۰,۹۰۶ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۴۲۲,۶۷۵ | ۱۲,۸۰۸ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۷۶۶,۸۶۵ | ۲۳,۲۳۸ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۴۹,۹۴۷ | ۱,۵۱۴ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۵۸۷,۹۱۴ | ۱۷,۸۱۶ |
| تک مجلسی | ۳۳ | — | ۳۳ | ۷۰,۹۸۳ | ۲,۱۵۱ |
| تک مجلسی | ۳۲ | — | ۳۲ | ۷۳,۴۴۹ | ۲,۲۹۵ |
| تک مجلسی | ۳۱ | — | ۳۱ | ۵۷,۷۲۸ | ۱,۸۶۲ |
| دو مجلسی | ۲۰ | ۹ | ۲۹ | ۵۱,۴۸۳ | ۱,۷۷۵ |
| تک مجلسی | ۲۸ | — | ۲۸ | ۸۵,۴۵۸ | ۳,۰۵۲ |
| دو مجلسی | ۱۵ | ۱۳ | ۲۸ | ۱۱۰,۱۵۲ | ۳,۹۳۴ |
| دو مجلسی | ۱۷ | ۱۱ | ۲۸ | ۱۶۳,۳۶۲ | ۵,۸۳۴ |
| تک مجلسی | ۲۶ | — | ۲۶ | ۱۰۶,۴۴۰ | ۴,۰۹۴ |
| تک مجلسی | ۲۵ | — | ۲۵ | ۳۷,۳۱۳ | ۱,۴۹۳ |
| دو مجلسی | ۱۶ | ۹ | ۲۵ | ۲۱,۱۸۶ | ۸۴۷ |
| تک مجلسی | ۲۴ | — | ۲۴ | ۱۰,۱۳۴ | ۴۲۲ |
| تک مجلسی | ۲۴ | — | ۲۴ | ۳۰,۵۰۸ | ۱,۲۷۱ |
| تک مجلسی | ۲۳ | — | ۲۳ | ۳۱,۵۳۰ | ۱,۳۷۱ |
| تک مجلسی | ۲۱ | — | ۲۱ | ۱۱۰,۶۶۳ | ۵,۲۷۰ |
| تک مجلسی | ۲۱ | — | ۲۱ | ۵۴,۹۱۴ | ۲,۶۱۵ |
| تک مجلسی | ۲۱ | — | ۲۱ | ۱۴۶,۸۳۶ | ۶,۹۹۲ |
| تک مجلسی | ۲۱ | — | ۲۱ | ۱۰۲,۹۱۸ | ۴,۹۰۱ |
| تک مجلسی | ۲۰ | — | ۲۰ | ۱,۱۹۰ | ۶۰ |
| تک مجلسی | ۲۰ | — | ۲۰ | ۱,۳۳۷ | ۶۷ |
| تک مجلسی | ۲۰ | — | ۲۰ | ۱۵,۵۶۱ | ۷۷۸ |
| تک مجلسی | ۱۹ | — | ۱۹ | ۹,۴۸۸ | ۴۹۹ |
| تک مجلسی | ۱۹ | — | ۱۹ | ۷,۲۶۷ | ۳۸۲ |
| تک مجلسی | ۱۹ | — | ۱۹ | ۵,۷۱۶ | ۳۰۱ |
| تک مجلسی | ۱۹ | — | ۱۹ | ۴۹,۰۷۰ | ۲,۵۸۳ |
| تک مجلسی | ۱۸ | — | ۱۸ | ۲۹,۱۸۵ | ۱,۶۲۱ |
| تک مجلسی | ۱۷ | — | ۱۷ | ۷,۷۷۶ | ۴۵۷ |
| تک مجلسی | ۱۵ | — | ۱۵ | ۳۲,۶۸۰ | ۲,۱۷۹ |
| تک مجلسی | ۱۵ | — | ۱۵ | ۱۶۱,۰۰۱ | ۱۰,۷۳۳ |
| تک مجلسی | ۱۵ | — | ۱۵ | ۳۹,۶۸۹ | ۲,۶۴۶ |
| تک مجلسی | ۱۵ | — | ۱۵ | ۱۰,۷۸۲ | ۷۱۹ |
| تک مجلسی | ۱۵ | — | ۱۵ | ۱۰۴,۱۷۰ | ۶,۹۴۵ |
| تک مجلسی | ۱۴ | — | ۱۴ | ۱۰۵,۶۸۱ | ۷,۵۴۹ |
| تک مجلسی | ۱۴ | — | ۱۴ | ۵۱,۵۳۸ | ۳,۶۸۱ |
| تک مجلسی | ۱۱ | — | ۱۱ | ۱۶,۰۸۶ | ۱,۴۶۲ |
| تک مجلسی | ۱۱ | — | ۱۱ | ۵,۲۱۵ | ۴۷۴ |
| تک مجلسی | ۱۰ | — | ۱۰ | ۲,۸۴۰ | ۲۸۴ |
| تک مجلسی | ۱۰ | — | ۱۰ | ۴۸ | ۵ |
| تک مجلسی | ۹ | — | ۹ | ۱,۵۳۰ | ۱۷۰ |
| تک مجلسی | ۹ | — | ۹ | ۲,۲۱۰ | ۲۴۶ |
| تک مجلسی | ۷ | — | ۷ | ۵۹۶ | ۸۵ |
![]() | تک مجلسی | ۷ | — | ۷ | ۸۴۲ | ۱۲۰ |
با توجه به جدول بالا و محدودیتهای زمانی و مالی تیم ما، کشورهای با تعداد نماینده بسیار زیاد نیز از این بررسی کنار گذاشته شدند و در نهایت گزینه انتخاب شده از این شاخص مجلس رژیم صهیونیستی بود. بخشی از این انتخاب نیز به علت سهل الوصول بودن دادههای این مجلس بود چراکه تمام اطلاعات نمایندگان این رژیم در پایگاه رسمی کنست (Knesset: نام پارلمان اسرائیل) موجود است.
با اینحساب کشورهای سوژه «ژاپن»، «ترکیه» و «اسرائیل» شدند. مسئله نهایی که پیش از بررسی درباره آن تصمیمگیری شد انتخاب میان مجلس خواص و مجلس عوام بود. برای همین ابتدا لازم است شناختی درباره ماهیت مجالس دوگانه کسب کنیم:
مجلس و انواع شیوههای قانونگذاری در دنیا
اگر از از مسائل تاریخچهای درباره مجلس (Parliament) مثل اینکه اولین مجالس مشورتی در حکومت را به پارتهای ایرانی نسبت دادهاند و یا قدیمیترین پارلمان همچنان فعال را نیز مجلس قانونگذاری ایسلند به نام آلدینگ (Althing) – تاسیس سال ۹۳۰ بعد از میلاد – گفتهاند بگذریم؛ در دنیا دو سبک مرسوم قانونگذاری وجود دارد! عمده کشورها یا تک مجلسی (Unicameral) اند و برخی دو مجلسی (Bicameral).

کشورهای یک مجلسی صرفا دارای یک نهاد قانونگذاری هستند و مردم – معمولاً – از طریق انتخاب نمایندگان، به طور غیرمستقیم به فرایند قانونگذاری مشروعیت میبخشند.
اما در کشورهای دوپارلمانی شاهد تقسیم وظیفه قانونگذاری میان دو مجلس هستیم: یکی مجلس عُلیا (Upper House) – یا مجلس خواص یا سنا – و دیگری مجلس عوام (Lower House) – یا سُفلا یا مجلس نمایندگان.
معمولا سنا (Senate) مجموعهای از افراد با نفوذ و با تجربه در حوزه سیاست و کشورداری هستند که وظیفه تصمیمگیریهای اصلی و اساسی کشور را به عهده دارند. مجلس عوام نیز مجلسی است که اغلب مستقیما با رای مردم انتخاب میشود و در موارد سادهتر قانونگذاری میکند و باز در اغلب موارد مصوبات آن از فیلتر مجلس خواص عبور میکند.
فلسفه پنهان سیستمهای دومجلسی نیز از دوگانهای مبتنی بر دو مفهوم «ملت»/«مردم» که بر سر راه دموکراسی ایجاد شد نشات گرفته است؛ با این سوال اساسی که «آیا مردم میتوانند مصلحت ملت را تشخیص دهند یا نه؟».
لذا برای حل این مسئله مجلسی از عقلا و خواص تشکیل شد تا سرنوشت کشور در پیچ و خم تصمیمهای احساسی ملی یا پوپولیسم و عوام فریبی قرار نگیرد.
کارکرد «مجلس» و «مجمع تشخیص مصلحت» در ایران
در ایران از ابتدای انقلاب ۵۷، ساز و کار یک مجلسی در دستور کار قرار گرفت. ساز و کاری که البته بعدا نارسایی آن (علیالخصوص در موارد اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان) مشخص شد و نهادی مشورتی به نام «مجمع تشخیص مصلحت نظام» در بازبینی قانون اساسی گنجانده شد. (مراجعه کنید به تاریخچه تاسیس مجمع تشخیص مصلحت)

البته در بیانی با توجه به کسوت اعضای مجمع تشخیص مصلحت و حیطه اختیارات این نهاد، میتوان به نوعی آنرا معادل سنا در سایر کشورها به حساب آورد که به عنوان نهاد مشاور رهبری، سیاستهای اصلی نظام را مشخص میکند و در موارد اختلاف نیز ورود پیدا میکند.

لذا در این گزارش، بنا بر شباهتهای موجود در شیوه انتخاب و حیطه اختیارات، ما بررسی را در مورد کشورهای دارای دو مجلس، معطوف به مجلس نمایندگان کردیم که شباهت بیشتری به نهاد رسمی مجلس در ایران دارد.
نتایج بررسی
مجلس ملی کبیر ترکیه ( Türkiye Büyük Millet Meclisi)
در ابتدا اسامی نمایندگان از سایت رسمی مجلس ترکیه استخراج شد. مجلس ترکیه از ۵۹۸ نماینده تشکیل شدهاست که از حزبهای مختلف از جمله حزب عدالت و توسعه، حزب جمهوری خلق، حزب جنبش ملیگرا و… هستند.
شرط حداقل تحصیلات برای نامزد شدن در انتخابات ترکیه، طی کردن تحصیلات مقدماتی در مدرسه است.

برای بررسی سطح علمی نمایندگان این کشور، آخرین مدرک تحصیلی افراد را ملاک قرار دادیم. البته در این مورد به خاطر تفاوت فرایند تحصیل دانشجویان پزشکی آنها را در دسته جداگانهای قرار دادیم. نتیجه به صورت زیر حاصل شد:


آنطور که به نظر میرسد اکثریت (نزدیک به ۷۰ درصد) نمایندگان این کشور مدرک زیر کارشناسی و کارشناسی ارشد دارند و فقط نزدیک به نه درصد (یعنی ۵۵ نفر از حدود ۶۰۰ عضو مجلس ترکیه) مدرک دکترا دارند. (مقایسه کنید با تعداد نمایندگان دارای مدرک دکتری مجلس۲۹۰ نفره ایران در انتهای همین گزارش…!)
اما در ادامه بررسی به این سوال پرداختیم که مردم ترکیه عمدتا نمایندگان با چه حوزهای از تحصیلات را به مجلس میفرستند؟
برای این منظور با توجه پراکندگی رشتههای تحصیلی، آنها را بر اساس شاخههای کلی زیر برچسبگذاری کردیم:
- حقوق: شامل همه گرایشهای رشتهی حقوق و حسابرسی داخلی
- علوم سیاسی و حکمرانی: شامل علوم سیاسی، روابط بینالملل، ارتباطات، مطالعات کشورها و سیاستگذاریها
- علوم اجتماعی: شامل جامعهشناسی، علوم اجتماعی و مطالعات اجتماعی
- علوم انسانی: ادبیات، فلسفه، روانشناسی، تاریخ
- کسب و کار: شامل بازرگانی و تجارت، مدیریت
- اقتصاد: شامل اقتصاد، حسابداری
- فنی: شامل رشتههای فنی و مهندسی
- علوم تربیتی: شامل مشاورههای تحصیلی و فرهنگیان
- رسانه: شامل روزنامهنگاری، رادیو و تلویزیون، گویندگی و نویسندگی
- پزشکی: شامل پزشکی، دندانپزشکی، پرستاری و پیراپزشکی
- نظامی: آکادمی دفاع ملی، دانشگاههای نظامی
- ورزشی: رشتههای مرتبط با تربیتبدنی
- دبیرستان: فارغالتحصیلان رشتههای فنی و حرفهای (الکترونیک، مکانیک خودرو و …) / مدارس افسری
برخی نمایندگانی نیز که در بیش از یک رشته تحصیل کرده بودند (تغییر رشته، دو مدرکی و …) با توجه به تعداد رشتههایشان نسبت گرفته شد. (دو رشتهای ۰.۵، سه رشتهای ۰.۳۳ و …)


از نتایج فوق چنین برمیآید که اکثر نمایندگان مجلس ترکیه تحصیلات مرتبط با رشته حقوق دارند.
مجلس نمایندگان ژاپن (House of Representatives of Japan)
مجلس عوام (نمایندگان) ژاپن دارای ۴۶۵ نماینده است. برای استخراج اسامی نمایندگان، از سایت رسمی مجلس ژاپن استفاده شد. متاسفانه در سایت مجلس این کشور اطلاعات بیشتری جز اسم و عکس نمایندگان قرار داده نشده است. لذا برای یافتن جزئیات بیشتر، به سراغ سایتهای شخصی نمایندگان رفتیم که در آنجا اطلاعات کامل خود را منتشر کرده بودند. اطلاعات برخی از نمایندگانی که سایت نداشتند نیز به ناچار از طریق فیسبوک آنها یا ویکیپدیا بررسی شد. (حدود ۱۰ درصد از افراد نیز هیچ اطلاعاتی درباره خود منتشر نکرده بودند و بررسی مبتنی بر ۴۱۶ نفر ادامه یافت)
در این بین نکته بسیار جالبی که به آن برخوردیم این بود که اغلب نمایندگان ژاپن صرفا به بیان اینکه فارغالتحصیل کدام دانشگاه هستند اکتفا کردهاند و اطلاعاتی درباره مدرک خود ندادهاند! البته مسلماً امکان ردیابی سوابق دانشگاهی افراد از طریق روشهای اوسینتی وجود دارد اما با توجه به تعداد بالای این موارد امکان و فرصت رصد تمام آنها نبود. (از ۴۶۵ نماینده که اطلاعات خود را اعلام کرده بودند ۳۹۱ نفر هیچ اشارهای به سطح مدرک خود نکرده بودند!) لذا در این شرایط عملا امکان بررسی وزنی سطح مدرک نمایندگان مجلس ژاپن وجود نداشت. هرچند از میان ۵۴ نفری که سطح مدرک دانشگاهی خود را اعلام کرده بودند فقط ۱۸ نفر دکترا بودند!
همچنین با توجه به اینکه اغلب این افراد فقط به مدرک آخر خود اشاره کرده بودند، امکان بررسی موارد تغییر رشتهای نیز وجود نداشت.
در ادامه بررسی به تنوع رشتهای این افراد بر اساس برچسبهای تعریف شده در بخش قبلی گزارش پرداختیم و نتایج زیر حاصل شد:


همانطور که مشاهده میکنید، مشابه ترکیه، در ژاپن نیز اغلب (نزدیک به یک سوم!) نمایندگان در رشته حقوق تحصیل کردهاند. در سوی دیگر، کمتر بودن (نزدیک به نصف) تحصیلکردگان رشتههای فنی و مهندسی در کشوری صنعتی مثل ژاپن نسبت به ترکیه موضوع جالب توجهی است.
کنست اسرائیل (Knesset)
مجلس اسرائیل یا کنِسِت (Knesset) مختصات بسیار ویژه در مناسبات سیاسی این رژیم دارد. کِنِست دارای ۱۲۰ نماینده است و احزاب به نسبت رای که در انتخابات سراسری کسب میکنند (حداقل ۰.۲ درصد) صاحب کرسی میشوند. در حیطه اختیارات نیز میتوان گفت کنست قدرت اصلی سیاسی در اسرائیل است. چراکه تعیین رئیس دولت (که معمولا از طریق ائتلاف میان احزاب تعیین میشود)، دادن رای اعتماد به کابینه وزرا و قانونگذاری از جمله وظایف این نهاد است.

در این گزارش ما نمایندگان بیستودومین دوره مجلس کنست را مورد بررسی قرار دادیم. خوشبختانه اسامی و اطلاعات کاملی (از جمله اطلاعات مدارک تحصیلی دانشگاهی) نمایندگان در سایت رسمی کنست موجود است. (توصیه میشود در اتصال به این سایت حتما نکات امنیتی را رعایت کنید!)
بررسی کیفیت آخرین مدرک تحصیلی نمایندگان این مجلس به جدول زیر منتهی شد. البته درباره برخی از این افراد که علوم دینی یهودی خوانده بودند، تفاوتهایی در درجه مدارک وجود داشت که به صورت جدا آورده شدند. در مورد مدرک تحصیلی سه نفر از نمایندگان هم اطلاعاتی در بررسی اولیه یافت نشد و جامعه آماری به ۱۱۷ نفر کاهش یافت.


در مرحله بعد به بررسی پراکندگی حوزه تحصیلات این افراد پرداختیم. در اینجا مشابه بررسی برای کشور ترکیه، نمایندگانی که در بیش از دو رشته متفاوت تحصیل کرده اند با ضریب ۰.۵، سه رشته با ۰.۳۳ و … لحاظ شده اند.


همانطور که ملاحظه میکنید، اینجا نیز عمده نمایندگان فارغالتحصیل رشته حقوق هستند.
مقایسه با ایران
مجلس ایران در ابتدای تاسیس ۲۷۰ نماینده داشت. طبق اصل ۶۴ قانون اساسی، تعداد نمایندگان هر ۱۰ سال و با بررسی شرایط انسانی، سیاسی، جغرافیایی و … میتواند حداکثر ۲۰ عضو اضافه شود. تعداد کنونی نمایندگان ۲۹۰ نفر است و به نظر میرسد از زبان بازنگری قانون اساسی در سال ۶۸، فقط یکبار مسئله افزایش تعداد نمایندگان مردم صورت گرفته است…!

اما گذشته از کمیت، کیفیت مدرک و حوزه تحصیلات نمایندگان مجلس در ایران به چه صورت است؟! بررسی در این زمینه را به دو گزارش جالبی که خبرگزاری صدا و سیما با عنوان «سطح علمی و تخصص نمایندگان دهمین دوره مجلس شورای اسلامی» و خبرگزاری مشرق با عنوان «سطح علمی مجلس دهم از دیپلم تا دکترا» در خرداد ۹۵ منتشر کردهاند استناد میکنیم.
بر اساس گزارش سایت مشرق، از ۲۸۹ نماینده مجلس دهم (یک نفر پیش از تشکیل رسمی مجلس در سانحه رانندگی فوت کرد) ۱۱۱ نفر، یعنی نزدیک به ۴۰ درصد از نمایندگان، مدرک دکترا دارند!! این در حالی است که مجلسیهای ترکیه، صرفا ۹ درصد «دکتر» هستند و مشخص نیست ما باید از این سطح بالای علمی مجلس خود خوشحال باشیم یا در صحت آن تردید کنیم ؟!

اما به لحاظ حوزه تحصیلات، مشابه سایر کشورهای این گزارش اوسینتی، در ایران نیز فارغالتحصیلان رشتههای علوم انسانی اکثریت نمایندگان مجلس را تشکیل میدهند؛ اما با یک تفاوت جالب توجه که در ایران رشته مدیریت سهمی نزدیک به دو برابری نسبت به رشته حقوق در تعداد کرسیهای مجلس دارد…! ضمن اینکه موارد تغییر رشتهای (کارشناسی مهندسی سپس علوم انسانی) در ایران به وفور یافت میشود!


نکات جالب
مسئله دراولویت نبودن مدرک تحصیلی موضوع بارزی بود که از بررسی این سه کشور حاصل شد. همانطور که در خلال این گزارش مطرح شد، بسیاری از نمایندگان مجلس در معرفی ژاپن صرفا به بیان اینکه فارغالتحصیل چه دانشگاهی هستند (بدون پرداخت به سطح مدرک و رشته آن) اکتفا میکنند.
شاهد مثال تقریبی دیگر این موضوع، نوع خطابهایی است که در اخبار مربوط به نمایندگان در رسانهها به چشم میخورد. مثلا در ایران کوئری «دکتر علی لاریجانی» حجم نتایج زیر را دارد و به نظر میرسد برای ما مدرک علمی رئیس مجلس اهمیت بالایی دارد. (همینطور «دکتر حسن روحانی»، و مقایسه کنید با القابی که آمریکاییها برای خطاب کردن رئیس جمهورشان استفاده میکنند… راستی تا به حال اصلا چیزی راجع به مدرک تحصیلی ترامپ شنیدهاید؟!)



اما در سوی مقابل مثلا با بررسی اخبار کِنِست اسرائیل، میتوان حسی نسبت به بیاهمیت بودن مدرک در میان مسئولین سیاسی این رژیم به دست آورد. اگر وارد سایت کنست شده و اخبار آن را رصد کنید، احتمالا نتایج جالبی به دست میآید.
برای مثال در این گزارش، ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹ بررسی شدهاست. در هیچ کدام از اخبار، نمایندگان با پیشوند مدرک تحصیلی خود یاد نمیشوند… دکتر فلان یا مهندس بهمان وجود ندارد!
البته شاید این پرسش ایجاد شود که ممکن است مدرک دکترا یا مهندسی در اخبار این روز موجود نباشد. این مورد هم بررسی شد. فردی بهنام Yoaz Hendel که دکترای تاریخ از دانشگاه تلآویو هم دارد، در این خبر یاد شدهاست اما بدون هیچگونه پیشوند درباره مدرک تحصیلی، صرفا از لفظ MK به معنای عضو کنست (Member of Knesset) استفاده شده است! در عوض بلافاصله بعد از اسامی نمایندگان، حزب و گرایش سیاسی آنها داخل پرانتز ذکر میشود.
البته اعلام محل خدمت سربازی نمایندگان هم موضوع جالبی است که در رزومه اعضای کنست وجود دارد! (علت این موضوع شاید به خاطر وضعیت خاص جنگی این رژیم و نگاههای متعصبانه درباره وفاداری نظامی به آن باشد.)


نکتهی جالبتر آن است که هنگامی که در یک خبر دیگر زمانی که درمورد یک پزشک صحبت میشود، از مدرک تحصیلی او سخن به میان آمده است اما برای نمایندگان مجلس اغلب هیچ اشارهای به آن نمیشود. طوریکه بهنظر میرسد برای افکار عمومی، ربط چندانی بین مدرک تحصیلی و عضویت داشتن در کنست وجود ندارد!

موضوع جالب دیگر که در این بررسی به آن برخوردیم، حضور افراد با تحصیلات دبیرستان، راهنمایی و حتی دبستان در مجالس کشورهای مورد بررسی است. برای مثال آقای MÜRSEL ALBAN، نماینده مجلس ترکیه که تحصیلات دبیرستان دارد و پس از آن اقدام به تاسیس شرکت خود کرده است. و یا نمونه دیگر آقای Sıdık Taş که مدتی فوتبالیست بوده، صرفا تحصیلات ابتدایی دارد و اکنون نماینده مجلس است!


مسئله جالب دیگری که مشاهده شد، مربوط به ژاپن است. میان اکثر نمایندگان، بیان سوابق سیاسی، تجربیات کاری، گرایشها و حوزههای علاقهمندی ارجحیت بیشتری نسبت به بیان جزئیات تحصیلات دارد! به عنوان مثال آقای ANAMI Yoichi، با سابقه سه دوره نمایندگی در مجلس ژاپن:

جمع بندی
مقصود ما در این گزارش، بررسی میزان مدرکگرایی برای مناصب سیاسی – و به طور خاص مجلس – در سایر کشورها بود. همانطور که ملاحظه شد، به نظر میرسد سیاسیون در دنیا بیان سابقه عملکرد، گرایشهای فکری و البته ابراز صریح نگرشهای حزبی و سیاسی را برای معرفی خود به افکار عمومی در اولویت بالاتری میبینند. رسانهها نیز با تمرکز بر این موارد نسبت به بازتاب اخبار و رفتار صاحبان منصب میپردازند.
در سوی دیگر، بخشی از تقصیر این عطش به مدرک در نگاه جامعه به مسئله تحصیل است. «دکترا» در دنیا، مختص افرادی است که مایلند مسیر آکادمیک علم را طی کنند (همان جابه جا کردن مرزهای علم خودمان!) در حالی که به علت سهل الوصول بودن مدرک، «دکتر» در جامعه به جای یک جایگاه علمی تخصصی، تبدیل به یک لقب جذاب و پرستیژساز شده است.
در زمینه تحصیلات مطلوب برای نمایندگان مجلس نیز دیدیم که بالاتفاق در هر سه کشور مورد بررسی فارغالتحصیلان رشته حقوق اولویت بالاتری در کسب کرسیهای مجلس داشتند. امری که احتمالا کیفیت قانون گذاری را ارتقا بخشد، چرا که قاطبه نمایندگان با مفهوم قانون و زیر و بم آن آشنایی دارند.
البته نباید این را نادیده گرفت که مجلس به نوعی «عصاره ملت» است، و نمیتوان الزامی برای یکسان بودن تخصصها تعیین کرد و در سوی دیگر اساسا شاید لازم باشد از همه حوزهها – و البته همه اقشار – افرادی برای تصمیمگیری در امور کشور حضور داشته باشند. اما موضوع تخصص زمانی خطرناک میشود که مدارک تحصیلی فرد به حوزه فعالیت و مسئولیت وی هیچ ارتباطی نداشته باشد. (البته به فرض اینکه همان مدارک بیربط واقعا بار علمی و آموزشی داشته باشند!) مسئلهای که البته در ردههای پایین جامعه نیز قابل مشاهده است – و احتمالا باید ریشه آن را در سیستم معیوب هدایت تحصیلی یافت – اما حضور افراد غیرمتخصص در سمتهای حساس تصمیمگیری و قانونگذاری، مثل مجلس، دردناکتر است. لذا در ادامه این پرونده به سراغ بررسی رشته تحصیلی و سوابق کاری نمایندگان کمیسیونهای تخصصی مجلس ایران میرویم تا ببینیم حضور آنها در کمیسیون مذکور چقدر توجیه دارد!